छिमेकमा कोरोना संक्रमित बढे, के छ नेपालको तयारी?

चीनमा भेटिएको कोरोनाभाइरसको नयाँ भेरियन्ट 'ओमिक्रोन बीएफ-७' पछिल्लो समय अन्य देशमा पनि फैलिन थालेको छ।

भारतमा कोरोनाभाइरसको संक्रमित बढेसँगै नेपालमा पनि संक्रमण फेरि फैलने जोखिम बढेको छ। चीनमा भेटिएको कोरोनाभाइरसको नयाँ भेरियन्ट ‘ओमिक्रोन बीएफ-७’ का कारण पछिल्लो समय अन्य देशमा पनि संक्रमण बढ्दै गएको छ।

चीनमा संक्रमण बढेसँगै भारत, बेलायत र अन्य यूरोपियन देशले त्यहाँबाट गएका यात्रुलाई अनिवार्य आइसोलेशनमा बस्न निर्देशन दिएका छन्। चीनबाट गएका यात्रुबाट संक्रमण फैलिन थालेपछि संक्रमण रोक्न ती देशले यस्तो निर्णय गरेका हुन्।

जनस्वास्थ्यको मापदण्ड नअपनाए भारतमा संक्रमण फैलिएको दुई सातामा नेपालमा पनि नयाँ भेरिएन्टको संक्रमण फैलन सक्ने विज्ञहरू बताउँछन्। यसअघि भारतमा कोरोना फैलिएको दुई साताको आसपासमा नेपालमा पनि संक्रमण फैलिएको थियो।

सरुवा रोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुन नेपालमा केही दिनपछि संक्रमण फैलन सक्ने सम्भावना भएकाले अहिले नै तयारी अवस्थामा बस्नुपर्ने बताउँछन्। “अहिलेसम्म नयाँ भेरियन्ट कति खतरनाक भन्ने कुरा आइसकेको छैन, तर छिटै फैलने भएकाले त्यस विरुद्ध लड्न तयारी अवस्थामा रहनुपर्छ,” डा. पुन भन्छन्।

उनका अनुसार, कोरोनाको नयाँ भेरिएन्ट ज्येष्ठ नागरिक, उच्च रक्तचाप, मुटु तथा मधुमेह र अन्य दीर्घरोगीका लागि खतरनाक हुन सक्छ। भारत र चीनमा संक्रमित भएकाहरू अधिकांश रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कम भएका दीर्घरोगी छन्।

ओमिक्रोनको बीएफ-७ भेरियन्ट छोटो समयमा व्यापक रूपमा फैलिए पनि कति घातक हो भन्ने तथ्य आइसकेको छैन। भारतीय सञ्चार माध्यमका अनुसार, त्यहाँ भेटिएका धेरै संक्रमित सिकिस्त भएर अस्पताल भर्ना हुनुपरेको छैन।

त्यस्तै, उनीहरूलाई क्रिटिकल केयर सेवा आवश्यक परेको छैन। सोही कारण संक्रमण दरलाई मात्रै हेरेर अहिले नै अत्तालिनुपर्ने अवस्था नरहेको भारतका इपिडिमियोलोजिस्ट तथा स्वास्थ्य प्रणाली विज्ञ डा.चन्द्रकान्त लहरियाले बीबीसी हिन्दीलाई बताएका छन्। उनका अनुसार, भारतमा देखिएका नयाँ भेरियन्टका संक्रमितलाई ज्वरो आउने, छातीमा कफ जम्ने, रुखाखोकी र टाउको दुख्ने, शरीर दुख्ने र कमजोरी महसूस हुने जस्ता लक्षण देखिएको छ। त्यस्तै, सास फेर्न गाह्रो हुने जस्ता लक्षण भएका संक्रमित पनि भेटिएका छन्।

भारतमा पुस १४ मा २६८ जना संक्रमित भेटिएसँगै त्यहाँ तीन हजार ५५२ जना सक्रिय संक्रमित छन्। जसमध्ये पछिल्लो २४ घण्टामा दुई जनाको मृत्यु भयो। भारतको स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार, संक्रमितको दर ०.०१ प्रतिशत छ।

ओमिक्रोनको यो भेरियन्ट हाल चीन, भारत र यूरोपका केही देशमा फैलिएको छ। विश्व स्वास्थ्य संगठनले पनि यसबाट सतर्क रहन सचेत गराएको छ। धेरै तथ्याङ्क नआइसकेकाले यकीन रूपमा भन्न नसके पनि यो भेरियन्टले पहिले नै खोप लगाएका वा संक्रमित व्यक्तिलाई पनि फेरि संक्रमण हुन सक्ने डा. पुन बताउँछन्। जसका कारण संक्रमितको सङ्ख्या फेरि बढ्न सक्छ । “धेरै तथ्याङ्क नआइसकेकाले अहिले नै नयाँ भेरियन्ट गर्ने क्षतिबारे बोल्नु हतार हुन्छ,” डा. पुन भन्छन्।

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको तथ्याङ्क अनुसार, आज बिहानसम्म ८५८ नमूना परीक्षण गर्दा १४ जना नयाँ संक्रमित भेटिएका छन्। दुई दिनअघि एक हजार ४३२ नमूना परीक्षण गर्दा आठ जना नयाँ संक्रमित भेटिएका थिए। एक साताअघिसम्म ७०० हाराहारीको नमूना परीक्षण गर्दा नयाँ संक्रमित भेटिएका थिएनन्। यो तथ्याङ्कले नयाँ भेरियन्ट नेपाल छिरेको आशङ्का जन्माए पनि जीन सिक्वेन्सिङको रिपोर्टमा भने नयाँ भेरियन्ट पुष्टि भइसकेको छैन।

कोरोना संक्रमणबाट बच्चन खोप लगाउनु अनिवार्य हुने विज्ञहरू बताउँछन्, तर नेपालमा खोप अभियान रोकिएको ६ महीना नाघिसकेको छ। कुल जनसङ्ख्याको ७९.५ प्रतिशतले पहिलो डोज लगाएका छन् भने दोस्रो डोज लगाउनेको सङख्या ७६.५ प्रतिशत छ। अर्थात्, देशको ठूलो जनसंख्याले दुवै डोज खोप लगाएको छैन।

दुवै डोज खोप लगाएको पनि एक वर्ष नाघिसकेकाले त्यसको प्रतिरोधी क्षमता (एन्टिबडी) घट्दै गएको छ। यो वेला खोप अभियान द्रुत गतिमा अघि बढाउनुपर्ने विज्ञहरू बताउँछन्।

स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. सञ्जय ठाकुर भने संक्रमण घट्न थालेपछि खोप लगाउने मानिस नभेटिएकाले खोप अभियान स्थगन गर्नुपरेको बताउँछन्। “अबको एक साताभित्र खोप पर्याप्त आउँछ र हामी फेरि खोप अभियान शुरू गर्छौं,” ठाकुर भन्छन्।

के छ तयारी?

इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा प्रमख डा. चुमनलाल दासले भारत र चीनका सीमानाकाबाट प्रवेश गर्नेलाई जाँच गर्न शुरू गरिएको बताए। उनका अनुसार, देशभरका १६ वटा सीमानाकाबाट नेपाल छिर्ने मानिसको ज्वरो, खोप कार्ड र अन्य लक्षण हेरेर स्क्रीनिङ गर्न थालिएको छ।

त्यस्तै, हवाईमार्गबाट नेपाल आउनेलाई ७२ घण्टाभित्रको पीसीआर रिपोर्ट र खोप कार्ड हेरेर मात्र नेपाल छिर्न दिइएको छ। “शङ्कास्पद केसलाई आइसोलेशनमा राख्ने र परीक्षण गर्ने पनि गरेका छौं,” उनले भने।

स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. ठाकुर देशभरको स्वास्थ्य प्रणालीलाई तयारी अवस्थामा रहन निर्देशन दिएको बताउँछन्। उनका अनुसार, अस्पतालमा बिरामी बढेको अवस्थामा राख्न मिल्ने शय्या व्यवस्थापन र शङ्कास्पद बिरामीको परीक्षण गर्न, पोजेटिभ आएको केसलाई जीन सिक्वेन्सिङ गर्न निर्देशन समेत दिइएको छ। “संघ, प्रदेश र स्थानीय तहका सबै स्वास्थ्य संस्थालाई कोभिड नियन्त्रणका लागि तैनाथ रहन निर्देशन दिइसकेका छौं,” उनी भन्छन्।

त्यस्तै, स्वास्थ्य मन्त्रालयले ट्राफिक प्रहरीसँगको सहकार्यमा ‘तपाईंको मास्क खोइ?’ अभियान फेरि शुरू गरेको छ। काठमाडौंका विभिन्न स्थानमा ट्राफिक प्रहरीहरू मास्क खोइ लेखिएका सचेतनामूलक प्ले कार्ड बोकी सडकमा खटिन थालेका छन्। कोरोनाको जोखिम बढेको जनमानसलाई जानकारी दिन यो अभियान शुरू गरिएको मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. ठाकुर बताउँछन्।

भीडभाड कम गर्न, भीडभाड हुने ठाउँमा मास्क लगाउन र अन्य जनस्वास्थ्यका मापदण्ड पालना गर्न गराउन सबै निकायलाई निर्देशन दिएको बताउँदै डा. ठाकुर भन्छन्, “अहिले हामीले पूर्व तयारी र जनचेतना फैलाउने काम गरिरहेका छौं, संक्रमण फैलिए पहिला जस्तो बेड, अक्सिजन र खोप केही कुराको पनि अभाव रहँदैन।”