HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
किताबका कुरा
‘बुबालाई आज या भोलि झुन्ड्याउँछन् भन्ने परिस्थितिमा हुर्किएँ’
अनिता भेटवाल
‘हाम्रा नीतिहरू नै पितृसत्तामा आधारित छन्। हाम्रा कानून हिन्दू संस्कारबाट निर्देशित छन्। अझै पनि पतिलाई देउता मान्नु पर्ने धारणा व्याप्त छ।’
‘कर्णालीबाट काठमाडौं पनि उत्तिकै दुर्गम छ’
‘कर्णालीबाट काठमाडौं पनि उत्तिकै दुर्गम छ’
‘कर्णालीको स्रोत र भोट दुवैको दोहन भएको छ। भोट हाल्न लगाएर नागरिकका रूपमा सम्मानित जीवन बाच्न पाउने अधिकार हनन हुनु भोटको दोहन हो।’
‘नेपालमा कविताका समीक्षक नै छैनन्’
‘नेपालमा कविताका समीक्षक नै छैनन्’
‘कस्ता कविता लेखिनुपर्थ्यो र कस्ता लेखिंदै छन् भनेर समीक्षकहरूले घचघच्याउनुपर्ने हो। तर नेपालमा कविताको समीक्षा गर्ने समीक्षक नै छैनन्।’
‘एकैसाथ धेरै किताब प्रकाशन गर्दैमा गुणस्तर नहुने भन्ने हुँदैन’ ‘कुनै पनि विषय मनमा आयो र लेखिएन भने उकुसमुकुस हुन्छ। लेख्दा आत्मसन्तुष्टि मिल्छ।’
‘हाम्रो राजनीतिले सद्‌भाव नसिकाउँदा समाजमा असहिष्णुता झाँगिइरहेछ’ ‘लेखनमा होस् वा राजनीतिमा, एक हदको आदर्श चाहिन्छ। लेखकले साहित्यइतरको लाभको पाटो अर्थात् पद वा पुरस्कारको कुरा सोच्ने हो भने साहित्य मर्छ।’
‘मेरा कविताले मलाई पनि व्यंग्य गर्छन्’ ‘पञ्चायती शासनका वेला व्यवस्थामाथि नै विद्रोह गरेर कविता लेखिन्थ्यो, अहिले अवस्थामाथि समीक्षा गरेर लेखिन्छ।’
‘काठमाडौंको सभ्यता जोगाउने श्रेय ज्यापू समुदायलाई दिनुपर्छ’ ‘नेपालभरका जात्रा, मठमन्दिर र अभिलेखहरूको अध्ययन र खोज बढाए नेपालको इतिहास अझै बलियो बन्छ।’
‘आप्रवासनले छुट्याएका दम्पतीको यौन-भोक र छटपटी जस्तो देखें, त्यस्तै लेखें’ ‘बाघले हरिण खानु अस्वाभाविक होइन, उसको आहारा त्यही हो। जनावर नियमित प्रक्रिया, नियम र लयमा चलेको हुन्छ। मानिसले चाहिं सधैं लय भंग गरिरहेको हुन्छ। मानिस सधैं पाखण्डी छ, जनावर सधैं प्राकृतिक।’
‘संगीत विरोधी थिएनन् पृथ्वीनारायण शाह’ ‘मैले राणाकाललाई शास्त्रीय संगीतको सुनौलो युग भनेको छु। नेपालमा शास्त्रीय संगीत व्यवस्थित गर्ने तथा संगीतकर्मीलाई संरक्षण गर्ने जस्ता काम राणाकालमा जति अरू समयमा भएको पाइँदैन।’
‘यौन, प्रेम र अपराध जनावरको संसारमा पनि छ’ ‘फ्रान्सेलीले राजा वीरेन्द्रलाई धेरै सोझो मान्दा रहेछन्। बेलायत र फ्रान्स जस्ता देशमा अध्ययन गरेको व्यक्तिले किन वरिपरिका मानिसका कुरा मात्र सुनेको होला, देश विकास गर्न किन नसकेको होला भन्ने लाग्दो रहेछ।’
‘डोरबहादुर विष्ट फर्केपछि पुस्तकको अनुवाद देखाउँला भनेको, फर्कनु नै भएन’ ‘केही लेखकलाई आफ्नो कृति अंग्रेजीमा अनुवाद हुने बित्तिकै नोबेल पुरस्कार पाइने भ्रम छ। तर ती साँच्चै विश्वस्तरीय छन् त भन्नेमा गहिरिएर सोच्न जरुरी देखिन्छ।’
‘क्षमता छ भने कसैले पनि रोक्न सक्दैन’ ‘अहिले यो देशमा केही पनि छैन, केही हुँदैन, प्लस टू गर्ने बित्तिकै विदेश उडिहाल्नुपर्छ भन्ने गरेको सुनिन्छ। तर मलाई चाहिं त्यो हदसम्मको निराश हुनुपर्ने अवस्था आएको छ जस्तो लाग्दैन। देशमै गर्न सकिने काम धेरै छन्।’
“म ‘पर्फेक्सनिस्ट’ होइन, छरिएको लेखक हुँ” ‘जति मोटो लेखियो, त्यति महान् मानिन्छ भनेको भए मोटा मोटा नै लेखिन्थ्यो होला। त्यो त होइन। उपन्यासले माग्ने जति आयतन दिने हो। अनावश्यक तन्काउन त कुनै पनि इमानदार लेखकले चाहँदैन।’
‘अभिभावक आफूलाई किताब किन्छन्, छोराछोरीलाई चटक्कै बिर्सन्छन्’ ‘हामीकहाँ बालसाहित्य लेख्नेहरूलाई खासै गनिंदैन। मिडियाले पनि बालसाहित्य र यो लेख्नेलाई ठाउँ दिएको पाइँदैन।’
“पाठकले ‘साला देशमें क्या है’ लेख्नुस् भन्न थालेका छन्” “लाहुरबाट फर्केका र लाहुर हिंडेका युवाहरू मजाक मजाकमा ‘साला पहाडमें क्या है’ भन्थे। त्यो मलाई मजाक मात्र लागेन, त्यस भनाइभित्र आफ्नो गाउँघर र देश छोड्नुपरेको पीडा लुकेको बोध हुन्थ्यो। अझ गहिरिएर सोच्दै जाँदा लाहुरेहरूको त्यो भनाइ आफ्नो गाउँ र देशप्रति अपनत्वको अभावको  प्रकटीकरण हो भन्ने लाग्यो।”
‘बाँच्ने काइदा राउटेबाट सिक्नुपर्छ’
अनिता भेटवाल
‘अन्य समुदायले आफूलाई चाहिनेभन्दा धेरै प्रकृतिबाट दोहन गरिरहेका छन्। राउटेले भने आफूलाई चाहिने जति मात्रै प्रकृतिबाट लिइरहेको छ।’
‘हजुरआमा पुस्ताले संघर्ष नगरेको भए नातिनी पुस्ताले यत्तिको स्वतन्त्रता पाउँदैनथ्यो’
‘हजुरआमा पुस्ताले संघर्ष नगरेको भए नातिनी पुस्ताले यत्तिको स्वतन्त्रता पाउँदैनथ्यो’
‘पहिलाका हजुरआमा दुःखसँग भाग्ने होइन, जुध्ने गरेको पाइन्छ। महिला घर, परिवार र समाजका अनेक बाधाअड्चन छिचोलेर आजको अवस्थासम्म पुगेका हुन्।’
‘प्रेम विनाको यौन अपराध हो’
‘प्रेम विनाको यौन अपराध हो’
‘आफूलाई परिवर्तन गर्नका लागि पढ्नुपर्छ। स्कूल, कलेज र विश्वविद्यालयमा पढेर डिग्री हासिल होला, तर चेतनशील हुन सकिंदैन।’
‘बुद्ध जातिवाद विरोधी थिए, समान आर्थिक अधिकार हुनुपर्छ भन्ने मान्यता राख्थे’
‘बुद्ध जातिवाद विरोधी थिए, समान आर्थिक अधिकार हुनुपर्छ भन्ने मान्यता राख्थे’ ‘गृहस्थ जीवनमा बस्न उनलाई असजिलो लाग्यो, गृहस्थ जीवन दुःखको घर र सन्न्यासी जीवन पन्छीका लागि स्वतन्त्र आकाश जस्तै लागेर सिद्धार्थले गृहत्याग गरेका हुन्।’
‘सुवर्णशमशेरको पैसा नभएको भए प्रजातन्त्र ढिलो आउन सक्थ्यो’ ‘इतिहास लेखन जसरी भइरहेको छ, त्यसले पनि असन्तुष्ट बनाउँछ। जोकोहीले जेसुकै कुरा पनि लेखिदिएका छन्।’
‘गाउँदेखि शहरसम्म विकासको मानक नै उल्टो भयो’ ‘केही गर्न सक्छौं भन्ने मान्छेको आशा पनि गुम्दै गएको छ। युवा पुस्तालाई देश छोड्न हतारो छ।’
‘उपचारको व्यवस्था नहुँदा थुप्रै वन्यजन्तु गुमाइरहेका छौं’
‘उपचारको व्यवस्था नहुँदा थुप्रै वन्यजन्तु गुमाइरहेका छौं’ ‘नेपालमा गिद्धको मात्र होइन, वन्यजन्तुको औषधोपचार गर्ने सुविधा तथा अस्पताल छैन। त्यसैले थुप्रै घाइते वन्यजन्तु गुमाइरहेका छौं।’
‘समुदायलाई वन हस्तान्तरण गर्दा पुरस्कार होइन, तिरस्कार पाएँ’
‘समुदायलाई वन हस्तान्तरण गर्दा पुरस्कार होइन, तिरस्कार पाएँ’ ‘कर्मचारीमा समाजको उन्नति भयो भने मात्र मेरो पनि उन्नति हुन्छ भन्ने हुटहुटी हुनुपर्छ। त्यो हुटहुटी कर्मचारीमा कसरी जगाउन सकिन्छ भन्ने नेतृत्व तहले सोच्नुपर्छ।’
‘बीपीको साहित्य उच्च कोटिको छ, राजनीति असफल’
‘बीपीको साहित्य उच्च कोटिको छ, राजनीति असफल’ ‘साहित्यमा नवीन आन्दोलन ल्याए, नवीन धारा प्रवेश गराए। तर, राजनीतिक रूपमा उनको संलग्नता सैद्धान्तिक बढी र व्यावहारिक राजनीतिमा कमजोरी देखिन्छ।’
‘सबैभन्दा धेरै पढ्नुपर्ने शिक्षकले हो, तर पढ्दैनन्’
‘सबैभन्दा धेरै पढ्नुपर्ने शिक्षकले हो, तर पढ्दैनन्’ “अधिकांश शिक्षकलाई ‘मलाई सबै थाहा छ, मैले किन पढ्ने’ भन्ने लाग्छ। त्यसैले किताब पढ्दैनन्।”
‘हाम्रा शासक थेत्तरो होइन, पाखण्डी छन्’ ‘पटक पटक सत्ता र शासक बदलिए, तर जनताको जीविकोपार्जनको पद्धति बदलिएन। हिजो जनता जुन अवस्थामा थिए, आज पनि त्यही अवस्थामा छन्।’
‘भैरव अर्यालको छुटेको जीवनी भग्न भैरवमा छ’ “राम्रो सम्भावना बोकेका र प्रतिभा भएका धेरै लेखक-साहित्यकारलाई अहिलेको वातावरणले ‘मिसगाइड’ गरेको छ। गम्भीर साहित्य सिर्जना गर्नेहरू क्षणिक र तत्काल हिट हुने ‘कन्टेन्ट’ मात्र लेख्न थालेका छन्।”
‘युवराज दीपेन्द्रले हाम्रो घरमा आउँदा धानका बोरा बोकेर भित्र राखेछन्’
‘युवराज दीपेन्द्रले हाम्रो घरमा आउँदा धानका बोरा बोकेर भित्र राखेछन्’ ‘एक पटक बेलायतमा हुँदा दीपेन्द्र सिगरेट खाइरहेको वेलामा पुगेछु। उनले सिगरेट समातेको हात पछाडि लुकाए। मरेकाटे पनि त्यो हात अगाडि ल्याएनन्।’
‘भविष्यमा बाआमा अझै एक्ला हुनेछन्’
‘भविष्यमा बाआमा अझै एक्ला हुनेछन्’ ‘धेरै ठाउँमा लेख्दालेख्दै अडिएको छु। जस्तो- मेरो बाल्यकालको साथी बेपत्ता भएर गएको दिन पनि भक्कानिएको थिएँ। यही कुरा लेख्दा फेरि भक्कानिएँ।’
‘फरुवा बोकेर जनतासँगै पहाड फोड्ने नेताको खाँचाे छ’ ‘राम्रो काम नगर्नेलाई भोलि चुनावमा हराउन सक्छौं। मन नपरेको कुरा नेतासँग त भन्न सक्छौं। हाम्रो यो स्वतन्त्रता गुम्न दिनु हुँदैन। यो गुम्यो भने अहिलेको भन्दा झन् ठूलो खाडलमा पर्छौं।’