HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
हिमालखबर विशेष
कता गए होलान् डोरबहादुर ?
कता गए होलान् डोरबहादुर ?
भैरव रिसाल
७१ वर्षको उमेरमा बेपत्ता भएका डोरबहादुर विष्ट आज ४ माघबाट ९५ वर्ष लाग्छन्। मलाई पहिलो पटक कर्णाली पुर्‍याउने उनी नै थिए। कर्णालीलाई समृद्ध बनाइछाड्ने दृढ संकल्प बोकेका विष्ट कता हराए होलान् ?
पृथ्वीनारायण शाहका मुसलमान सहयाेगी
पृथ्वीनारायण शाहका मुसलमान सहयाेगी
आजको पुस्ताले पनि पृथ्वीनारायण शाहलाई सही ढंगले बुझ्नु र एकीकरणको महत्वलाई आत्मसात् गर्नु जरूरी छ।
राष्ट्रियताकाे पुनर्जागरण
राष्ट्रियताकाे पुनर्जागरण
पुनः पृथ्वीजयन्ती मनाउने सरकारी घोषणाले क्रमभङ्गता र नयाँ नेपालका नाममा ऐतिहासिक धरोहर मास्नु आफ्नै अस्तित्व नामेट पार्नु रहेछ भन्ने चेत खुलेको आभास दिलाएको छ।
पृथ्वीनारायणलाई माझकिरातको माटोको डल्लो
पृथ्वीनारायणलाई माझकिरातको माटोको डल्लो आफ्नो मुलुकलाई धोका दिएर माझकिरातमा गोरखाली आक्रमणलाई साथ दिनेमा विजयपुरका स्वरुपसिंह कार्की र चौदण्डीका हरिनन्द उपाध्याय थिए। तीमध्ये उपाध्याय त पृथ्वीनारायण शाहसमक्ष चौदण्डीकै माटोको डल्लो नै बोकेर पुगेको थिए। 
‘पृथ्वीनारायण शाहबाहेक कुनै राजनीतिज्ञले पनि इतिहासमा अभिरूचि देखाएको थाहा छैन’ 
‘पृथ्वीनारायण शाहबाहेक कुनै राजनीतिज्ञले पनि इतिहासमा अभिरूचि देखाएको थाहा छैन’  श्री ५ पृथ्वीनारायण शाहबाहेक हाम्रो देशका राजनीतिज्ञहरूमा अरू कसैले इतिहासमा अभिरूचि देखाएको हामीलाई थाहा छैन। अहिले आएर हामीहरूमा इतिहासप्रति जुन अनुरक्ति देखिएको छ, यो पश्चिमा विद्वान्‌हरूको संसर्गबाट नै आएको हो भन्ने कुरामा केही सन्देह छैन।
ठूलाकाे काठमाडौं यात्रा
ठूलाकाे काठमाडौं यात्रा एक दिन उनीहरू पाँचमाने भन्ज्याङ आइपुगे र बुबाले उसलाई छेउमा बोलाएर अगाडि रहेको काठमाडौँ सहरतिर देखाए। पहिले त ठूलालाई आफ्नै आँखाको विश्वास लागेन। किनभने उसले कहिल्यै पनि यति ठूलो समतल भूमि देखेको थिएन र एकै ठाउँमा यति धेरै घर तथा दरबारहरू हुन्छन् भनेर कल्पना पनि उसले गरेको थिएन। काठमाडौं ठूलाका लागि एउटा आविष्कार नै भयो। उसका अगाडि एउटा नयाँ संसार खुल्न गएको थियो।
के डा. हर्क गुरुङलाई पहिल्यै मृत्युको आभास थियो ?
के डा. हर्क गुरुङलाई पहिल्यै मृत्युको आभास थियो ? के डा.हर्क गुरुङलाई आफू जीवनको अन्त्यतिर आइपुगेको ज्ञात थियो ? यी पाँच घटना—प्रसंग जसले स्वयंले आफ्नो मृत्यु योजना त बनाइरहेका थिएनन् भन्ने तर्कमा बल प्रदान गर्छन् ।
के थिए हर्क गुरुङ ?
के थिए हर्क गुरुङ ? बिथोलिएको, बाटो बिराएको हाम्रोजस्तो समाजमा एउटा यस्तो विश्वसनीय, खम्बिर प्राज्ञिक नेतृत्व चाहिन्छ जसले वस्तुस्थितिको गम्भीर विश्लेषण गरेर सही मार्ग देखाइदिन सकोस् । डा.हर्क गुरुङ अपवाद र र्निविवाद त्यस्ता एक व्यक्तित्व थिए । 
महामारीको अन्त्य छ !
महामारीको अन्त्य छ ! सन् २०२० हाम्रा लागि नचाहेरै पनि ‘कोभिड–१९ वर्ष’ बन्यो । तर, २०२१ को नयाँ वर्षसँगै हामीमा नयाँ आशा जागेको छ । हरेक कुराको आदिसँगै अन्त्य निश्चित छ भन्ने बुद्धदर्शन मान्ने हो भने यो महामारीको पनि अन्त्य निश्चित छ। 
संकट परास्त गर्ने ‘नेपाली सूत्र’
संकट परास्त गर्ने ‘नेपाली सूत्र’ शरीरका घाउ, चोटविरुद्ध शरीरभित्रैको प्रतिरोधात्मक क्षमताले भूमिका खेलेजस्तै खराब राजनीतिका कारण सिर्जित आमनिराशालाई आशामा बदल्ने नेपालीसामु छुट्टै सामाजिक प्रतिरोध क्षमता छ । 
नयाँ वर्ष, नयाँ अमेरिकी सरकार र नयाँ आशा
नयाँ वर्ष, नयाँ अमेरिकी सरकार र नयाँ आशा जलवायु परिवर्तनलाई अमेरिका र विश्वको ठूलो चुनौती मानेका जो बाइडेन राष्ट्रपति चुनिएपछि विश्वभरि जलवायु परिवर्तनका क्रियाकलाप अगाडि बढ्ने नयाँ आशा सञ्चार भएकोे छ।
महामारीमा यसरी बचाउन सकिन्छ पर्यटन
महामारीमा यसरी बचाउन सकिन्छ पर्यटन हामीले पर्यटन प्रवद्र्धनका लागि छोटो गन्तव्य र छिमेकी देश भुल्नु हुँदैन। र, अहिलेदेखि नै छोटो दूरीका पर्यटक दृष्टिगत गरेर बजारीकरण गर्नुपर्छ। पर्यटन एक न एक दिन त पक्कै खुल्छ। यस्तो बेला जुन देश तयार भएर बस्छ, फाइदा उसैले लिने हो।
मानवता (कविता)
मानवता (कविता) अम्बेडकर स्मृति दिवस विशेष–कविता
नाल्मा गाउँको बेग्लै रामायण
नाल्मा गाउँको बेग्लै रामायण लमजुङ, नाल्मा गाउँका आइतमान बिकले गाएर सुनाएको रामायणको कथाका कतिपय पात्र र चरित्र वाल्मीकि रामायणसँग पटक्कै मेल खाँदैनन्। वानर सेना, मन्थराको उपस्थिती नभएको बरु शिवजी भेटिएको रामायणको रचना किन र कसरी सम्भव भयो त? 
‘दलित मुक्तिमा बुद्ध आदर्शवादी, अम्बेडकर अपूर्ण’
‘दलित मुक्तिमा बुद्ध आदर्शवादी, अम्बेडकर अपूर्ण’ धर्म परिवर्तनमार्फत जात व्यवस्थाबाट मुक्ति खोज्ने अम्बेडकरको प्रयत्न राजनीतिक र दार्शनिक दुवै दृष्टिले सही ठहर्दैन । 
यो ‘ब्राह्मणवादी पितृसत्ता’को समय हो!
यो ‘ब्राह्मणवादी पितृसत्ता’को समय हो!
पुष्पा पौडेल
यो ब्राम्हणवादी पित्तृसत्ताले हो जसले महिलालाई पुरुषको ‘भोग्य’, दलित महिलालाई त वस्तु भन्दा तल राखेर व्यवहार गर्छ । र, भन्छ– महिला भएर प्रेम गर्नु बर्जित छ ! 
यसकारण असफल अम्बेडकरवाद
यसकारण असफल अम्बेडकरवाद
अम्बेडकरलाई देवत्वकरण गर्दै जात व्यवस्था अन्त्य सम्बन्धी उनका विचारका सीमामा आँखा चिम्लिदिने तथा उनको नाम भजाएर हरेक मुद्दालाई ‘प्रोजेक्टाइज’ गर्ने दुवै प्रवृत्ति रोग हुन्।
दलित मुद्दामा किन भइरहेको छ गान्धीको खलनायकीकरण? 
दलित मुद्दामा किन भइरहेको छ गान्धीको खलनायकीकरण? 
दलितका लागि ‘छुट्टै निर्वाचन मण्डल’को अंग्रेजको प्रस्ताव र अम्बेडकरको समर्थनलाई लागू हुन नदिन गान्धी जेलमै अनशन बसे। अन्ततः अम्बेडकर उनको ज्यान जोगाउन सम्झौता गर्न बाध्य भए । तर, यसैको आधारमा मात्र गान्धीलाई दलितमुक्ति विरोधी भनिनु दृष्टिदोष मात्र हुनेछ। 
प्रदेश-२ मा दलित महिलामाथि जातीय विभेद, डरधम्कीका कारण पीडितले दिंदैनन् उजुरी
प्रदेश-२ मा दलित महिलामाथि जातीय विभेद, डरधम्कीका कारण पीडितले दिंदैनन् उजुरी मुलुक जातीय छूवाछूतमुक्त राष्ट्र घोषणा भएको डेढ दशक हुन लागे पनि सामाजिक परिवर्तन हुन नसक्दा प्रदेश-२ मा छूवाछूत र जातीय विभेदको घटनामा दलित महिलाहरू पिल्सिरहेका छन्।
किन हिन्दू धर्म त्यागेर बौद्ध बने अम्बेडकर?
किन हिन्दू धर्म त्यागेर बौद्ध बने अम्बेडकर? हिन्दू धर्ममा रहुञ्जेलसम्म जातीय विभेदको मुक्ति सम्भव नहुने निष्कर्षका साथ डा. भीमराव अम्बेडकरले उत्तरार्धमा बौद्ध धर्म ग्रहण गरे। के वास्तवमै बौद्ध धर्ममा वर्ण र जातको विभेद छैन त! 
राजा महेन्द्रकै सामु अम्बेडकरले भने, ‘भिक्षु नै कार्ल मार्क्स, बौद्धधर्म नै साम्यवाद’ 
राजा महेन्द्रकै सामु अम्बेडकरले भने, ‘भिक्षु नै कार्ल मार्क्स, बौद्धधर्म नै साम्यवाद’  अस्वस्थताका बाबजूद सन् १९५६ को २०–२५ नोभेम्बरमा काठमाडौंमा आयोजित विश्व बौद्ध सम्मेलनमा भाग लिन डा.भीमराव अम्बेडकर नेपाल आएका थिए। सम्मेलनको समापनमा उनले बुद्ध र साम्यवादबारे गहकिलो प्रवचन दिए, जहाँ उनको दायाँ राजा महेन्द्र स्वयं उपस्थित थिए। नेपालबाट फर्केको १५ दिनपछि नै उनको निधन भयो। 
यस्तो थियो अम्बेडकरको नेपाल यात्रा
यस्तो थियो अम्बेडकरको नेपाल यात्रा सिंहदरबारको ग्यालरी बैठकमा थालनी भएको चौथो विश्व बौद्ध सम्मेलन १५ नोभेम्बर १९५६ को दिउँसो राजा महेन्द्रद्वारा उद्घाटन गरिएको थियो । हिन्दू राजाको उपस्थितिमा बौद्ध सम्मेलन हुनु र सरकारले सार्वजनिक बिदा समेत दिनु अनौठो परिघटना थियो । 
नेपाललाई मार्क्स होइन, अम्बेडकरको खाँचो छ
नेपाललाई मार्क्स होइन, अम्बेडकरको खाँचो छ भारत र नेपालको सर्वहारा वर्ग वर्णव्यवस्थाको गर्भबाट पैदा भएको हुनाले यहाँ मार्क्सवाद हुबहु लागू हुन सक्दैन। मार्क्सभन्दा अम्बेडकर नै बढी सान्दर्भिक देखिन्छन् । 
‘मिथ’ को जोखिममा महाकवि
‘मिथ’ को जोखिममा महाकवि ५० वर्षे जीवनकालमै महाकवि बन्न सफल देवकोटाका कृतित्व र व्यक्तित्वमाथि खोज बाँकी नै छ। नेपाली समाजमा चलिआएका कतिपय किस्सा र किंवदन्तीले उनलाई यथार्थभन्दा मिथमा बुझ्ने जोखिम बढेको छ।
महामारी अप्रत्यासित थियो, संकट सरकारले निम्त्यायो
महामारी अप्रत्यासित थियो, संकट सरकारले निम्त्यायो हामीकहाँ महामारी आउँदै गर्दा यो महासंकटसँग जुध्न यसबीचमा सरकारले जे गर्नैपर्ने थियो, त्यो गरेन। जे गर्‍यो त्यो पर्याप्त भएन। सरकारले जसरी गर्‍यो त्यो तरिका नै ठीक भएन। परिणाम, आज हामी यो अवस्थामा आइपुगेका छौं।
अन्तिम सत्य- आन्तरिक पर्यटक
अन्तिम सत्य- आन्तरिक पर्यटक कोभिड–१९ महामारीबाट सबैभन्दा बढी मारमा परेको पर्यटन क्षेत्रको बुझाइ छ– विदेशी पर्यटकमा भर परेर महामारी जस्तो संकटसँग जुध्न नसकिने रहेछ, भरोसाको टेको त आन्तरिक पर्यटक नै रहेछन् !
कोरोनाले सिकाएको बाँच्ने तरिका: हामीले के गर्ने ?
कोरोनाले सिकाएको बाँच्ने तरिका: हामीले के गर्ने ? कोरोना महामारीबाट मानव स्वास्थ्य र अर्थतन्त्रमा पैदा भएको भयानक संकटले देशको अर्थ–सामाजिक नीति, मानव व्यवहार तथा संरचनाहरूमाथि नै पुनः समीक्षा अत्यावश्यक भएको बोध गराएको छ। 
सुशासन – मृगतृष्णा मात्र हो ?
सुशासन – मृगतृष्णा मात्र हो ? अहिले देशमा राजनीतिक परिदृश्य जे देखिंदैछ – यो यसरी नै अघि बढ्यो भने निश्चित रूपमा हाम्रो राजनीति बिग्रन्छ। राजनीति बिग्रँदा सुशासनको कुरा, गफमै सीमित रहन्छ। 
प्रविधिमा समान पहुँच
प्रविधिमा समान पहुँच कोरोनाभाइरस महामारीका कारण महीनौंदेखि बन्द पठनपाठन सञ्चालनको एउटै उपाय ‘भर्चुअल पढाइ’ बनेको छ, जसका लागि सबै विद्यार्थीको प्रविधिमा समान पहुँच अपरिहार्य देखिएको छ ।
वैश्विक महामारीले सिकाएका पाठ
वैश्विक महामारीले सिकाएका पाठ महामारीबाट साँच्चै पाठ सिक्ने हो भने आवधिक चुनावमा मतपत्र खसालेर मात्र नागरिक धर्म पूरा नहुने रहेछ भन्ने मनन गर्दै सामाजिक न्याय र समग्र थितिका लागि विभिन्न कोण र स्थानबाट हामी सबैले 'नागरिक राजनीति' गर्ने सङ्कल्प आवश्यक छ।