HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
सम्झना
एक विवेकी बहुआयामी
एक विवेकी बहुआयामी
मधुसूदन सुवेदी
पेशाले चिकित्सक भए पनि मथुरा सर एकसाथ धेरै थिए। तर, सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण चाहिं उनी इमानदार थिए जसको हृदयमा सधैं समुदाय थियो।
मथुरा श्रेष्ठले कृष्णप्रसाद भट्टराई र मदन भण्डारीलाई घरमा बोलाएर राखेको त्यो प्रस्ताव
मथुरा श्रेष्ठले कृष्णप्रसाद भट्टराई र मदन भण्डारीलाई घरमा बोलाएर राखेको त्यो प्रस्ताव
खाना खाइसकेपछि डा.मथुराबाटै कुरा शुरू भयो। उहाँले भूमिका नबाँधी कृष्णप्रसाद भट्टराईजीलाई भन्नुभयो, “अब प्रजातन्त्रलाई स्थापित बनाउन जनआन्दोलनका मुख्य शक्तिबीच सहयोग र सहकार्य गर्नुहोस्। जनआन्दोलनको समझदारी जस्तै निर्वाचनमा पनि गरे राम्रो। नभए दरबारियाको षड्यन्त्रमा पर्ला देश ।” 
एक बेजोड नागरिकको सम्झना
एक बेजोड नागरिकको सम्झना
पेशागत निष्ठामा कुनै कमी आउन नदिईकन समग्र समाज सुधारका लागि स्वतन्त्र तरीकाले सधैंभरि लाग्नुभयो। आजको विभाजित समाजमा मथुराप्रसाद श्रेष्ठको त्याग र समर्पणको स्मरण झनै आवश्यक छ।
विस्मृतिमा कतै हराई नजाऊन् शहीद सुकदेव गुरुङ
विस्मृतिमा कतै हराई नजाऊन् शहीद सुकदेव गुरुङ चेतनाको मसाल सल्काउने कतिपय विद्रोह र तिनका नेता विस्मृतप्रायः छन् जसबारे सम्झाइरहन, झक्झकाइरहन जरुरी भएको छ। तिनैमध्ये एक हुन्, सुकदेव गुरुङ।
जसले नेपाली मुद्रा प्रचलनमा ल्याए
जसले नेपाली मुद्रा प्रचलनमा ल्याए नेपाल राष्ट्र ब्यांकको पहिलो गभर्नरका रुपमा हिमालयशमशेर जबराले भारतीय मुद्राको विस्थापन गरी नेपाली मुद्रा चलाउने तथा विनिमय दर निर्धारण गर्ने महत्त्वपूर्ण कार्य गरेका छन्।
दुई विलक्षण बहादुर
दुई विलक्षण बहादुर पुस २१ गते जन्मिए हर्क गुरुङ र माघ ४ गते डोरबहादुर विष्ट। यी दुवै धरोहरको जन्मदिनलाई लोकले कसरी सम्झिएला, लेखक वसन्त थापाले भने यसरी शब्दश्रद्धा अर्पण गरेका छन्।
एक कर्मशील शब्दकर्मी
एक कर्मशील शब्दकर्मी धर्म र संस्कृतिका तत्त्वहरूको अनुवाद हुनै सक्दैन भनेर सबैले स्वीकार गरेकै छन्। त्यसैले अचेल धर्मलाई ‘धर्मा’, वेदलाई ‘वेदा’, आयुर्वेदलाई ‘आयुर्वेदा’, योगलाई ‘योगा’ लेख्ने गरिन्छ।
सत्यमोहन हुनुको सार
सत्यमोहन हुनुको सार शतायु पार गरेका सत्यमोहन सरको भौतिक अवसान पक्कै आश्चर्य होइन र त्यसमा विस्मात गरिरहनुपर्ने कुनै कारण पनि छैन। तर, दु:ख यस अर्थमा छ कि, उहाँको अवसानसँगै हामीले एउटा वटवृक्ष गुमायौं र शून्यता अनुभूत गरिरहेका छौं।
भाइकाे शव बाेकेर विदेशबाट फर्किँदा...
भाइकाे शव बाेकेर विदेशबाट फर्किँदा... मलाई विश्वासभन्दा पनि झट्का लाग्यो। यो कसरी भयो? भाइलाई अस्पतालमा शान्त रूपमा सुतेको देखेर आँखा रसाए। ऊ सामान्य देखिन्थ्यो भने तातै थियो।
नवीन्द्रराज जाेशी जसले नेपालमा विद्युतीय गाडी भित्र्याए
नवीन्द्रराज जाेशी जसले नेपालमा विद्युतीय गाडी भित्र्याए ३० वर्षअघि विद्युतीय गाडी त बजारमै आएका थिएनन्। यस्तो अवस्थामा भर्खरै काठमाडौं नगरपालिकाको उपमेयर पदमा निर्वाचित भएका स्वर्गीय नवीन्द्रराज जोशी विक्रम टेम्पो विस्थापन गरी स्वच्छ परिवहनको जग बसाल्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न पुगे।
सिटामोल ब्युँताउने नवीन्द्र दाइ
सिटामोल ब्युँताउने नवीन्द्र दाइ नवीन्द्र दाइसँग जनसम्पर्क गर्ने कला पनि बेजोड थियो। राजनीति गर्छु भन्नेसँग हुनुपर्ने पहिलो र अपरिहार्य गुण नै त्यही हो।
रणनीतिक विश्लेषणका प्राधिकारीको प्रस्थान
रणनीतिक विश्लेषणका प्राधिकारीको प्रस्थान रणनीतिक दृष्टिकोणबाट विश्लेषण गर्ने क्षमताका राजनीतिशास्त्री ध्रुव कुमारको अवसानले राजनीति र सुरक्षा मामिलाको संयोजनसँगै प्राधिकार प्राप्त व्यक्तिको अभाव भएको छ। 
इतिहास शिरोमणिले झेलेको त्यो आर्थिक सङ्कट
इतिहास शिरोमणिले झेलेको त्यो आर्थिक सङ्कट बाल्यकालदेखि नै पारिवारिक र आर्थिक सङ्कट झेल्दै आएका इतिहास शिरोमणि बाबुराम आचार्यले जीवनको उत्तरार्द्धमा आँखाको ज्योति गुमाउँदा पनि इतिहासको अन्वेषण गरी ज्ञानको ज्योति फिंजाउन छोडेनन्।
आधुनिक नेपाली रङ्गमञ्चका जन्मदाता
आधुनिक नेपाली रङ्गमञ्चका जन्मदाता पर्दा, प्रकाश र ध्वनिका माध्यमले नेपाली रङ्गमञ्चलाई आधुनिक स्वरूप दिएका प्रचण्ड मल्लले पछिल्लो पुस्तालाई त्यो सीप हस्तान्तरण मात्र गरेनन्, थुप्रै कलाकार समेत जन्माए।
स्नेही अभिभावक कमलप्रकाश
स्नेही अभिभावक कमलप्रकाश बुबाको जागीर खोसिनुका साथै घर लिलामीमा परेपछि आर्थिक सङ्कट आइलाग्यो। अनि जेठा छोरा कमलप्रकाशले पारिवारिक जिम्मेवारी उठाउँदै टाइपिस्ट क्लर्कको जागीर शुरू गरे। 
जसको मृत्युले हङकङेली नेपाली समुदायलाई शोकमा डुबायो
जसको मृत्युले हङकङेली नेपाली समुदायलाई शोकमा डुबायो
डम्बरकृष्ण श्रेष्ठ
किसन राईको निधनले हङकङको नेपाली समुदाय अभिभावक गुमाएको टुहुरो जस्तै बनेको छ। यो क्षतिको भर्पाई हुन कठिन छ।
सम्झनामा पहिलो इतिहास-संशोधक
सम्झनामा पहिलो इतिहास-संशोधक
राममणिको देहान्त भएको ५० वर्षसम्म केशवमणिले सम्हालेर राखेको शान्ति निकेतन पुस्तकालयको जिम्मेवारी अब कसले लेला भन्ने खुलदुली मलाई लागिरहेछ।
कमला भसिन : दक्षिणएशियाकी अम्मा!
कमला भसिन : दक्षिणएशियाकी अम्मा!
केटीहरू भन्थे, ‘कमला छोरी गुमाएर पीर नगर, हेर त कति छौं तिम्रा छोरीहरू’ तर आज हामीले कमला नै गुमायौं। हाम्रो साझा अम्मा गुमायौं। कमलाले धेरै मानिसको जीवनमा रिक्तता छोडेर गइन्।
इतिहासकार शंकरमान राजवंशी, जसको मृत्यु कुनै खबर बनेन!
इतिहासकार शंकरमान राजवंशी, जसको मृत्यु कुनै खबर बनेन! कुनै एक विषयमा दक्षता हासिल गर्दैमा इतिहास लेखनको क्षेत्रमा काम गर्न सकिँदैन। भाषा, ज्योतिष विज्ञान, गणित, विज्ञान, लिप्यन्तर, रूपान्तर, भाषान्तर, व्याख्या, विवेचना जस्ता विषयमा दक्षता हुनैपर्छ। शंकरमान तिनैमध्येका एक थिए।
प्रिय दानिश, अब कसले सुनाउँछ तिमीले जस्तो कथा–व्यथा ?
प्रिय दानिश, अब कसले सुनाउँछ तिमीले जस्तो कथा–व्यथा ? ऊ मेरो श्रीमतीलाई पनि राम्ररी चिन्थ्यो। सन् २०१३ मा बैंककमा एउटा तालिममा मैले श्रीमतीलाई सँगै लगेको थिएँ, त्यो वेला भर्खरै हाम्रो बिहे भएको थियो। दानिशले हामी दुई जनाको फोटो खिचिदिएको थियाे, सम्झँदा त्यो हिजो जस्तै लाग्छ। तर, अचम्म आज ऊ छैन।
जसले गाए–हेर न हेर कान्छा, जसले रचेँ– यहाँ फूल नखिलेछ!
जसले गाए–हेर न हेर कान्छा, जसले रचेँ– यहाँ फूल नखिलेछ! वास्तवमा ‘सङ्गम’बाट नै जितेन्द्र बर्देवाले गीतकारका रूपमा आफ्नो परिचय दिन पाए। पहिलोपल्ट उनको शब्द-रचना र शरण-रञ्जितको सङ्गीत तथा अरुणा लामासँग उनैले गाएको स्वरमा- ‘हेर न हेर कान्छा’, डाँडालाई फूलले ढाक्यो’, ‘देउरालीको पाखामा आज’ र लगत्तै अरुणा लामाको स्वरमा- ‘यहाँ फूल नखिलेछ’ तथा ‘त्यहाँ निश्चल छ जीवन’ भन्ने गीत कलकत्ता गएर एचएमभीमा रेकर्ड गर्ने अवसर पाए। 
मनमोहनको सुरक्षाको जिम्मा पाउँदा...
मनमोहनको सुरक्षाको जिम्मा पाउँदा... २०४८ सालको आम चुनाव अवधिभर सँगै हिँड्दा मनमोहनजीमा एकदम सादा जीवन पाएँ। जहाँ जे पाइन्छ त्यही खाने, यस्तो उस्तो केही नभन्ने। जस्तो ठाउँमा पनि सुत्ने। मसँग प्रायः चुनाव र पार्टीकै विषयमा कुरा हुन्थे।
‘२१औं शताब्दीका अरनिको’
‘२१औं शताब्दीका अरनिको’ राजकुमार दाइले (राजकुमार शाक्य) ले पूर्वी भुटानको तकिलामा बनाएको गुरु पद्मसम्‍भवको विशाल मूर्ति अहिले प्रख्यात बनेको छ। मूर्ति निर्माणका बेला कालिगडहरूले सम्पूर्ण काम हातैले गरेको देखेपछि भुटानका तत्कालीन प्रधानमन्त्री जिग्मे वाई. थिन्लेले यसलाई विश्वकै एउटा नमूना हुने भन्दै उहाँको काँध थपथपाउनुभएको थियो।
‘ज्ञानेन्द्रकै कारण नेपालमा खुलेन ओमेगा घडीको उद्योग’
‘ज्ञानेन्द्रकै कारण नेपालमा खुलेन ओमेगा घडीको उद्योग’ एक दिन साँझ श्री ५ बाट बोलाइबक्स्यो। त्यहाँ प्रधानमन्त्री पनि हुनुहुँदो रहेछ। कुरा चल्दै गयो। राजाबाट हुकुम भयो, “मेरो भाइ– छोराहरूलाई व्यापार गर्नु छ, सबै यिनलाई दिए जनताका छोराहरूले के गर्ने ? मैले एक उद्योग गर भनेर दिएकै छ। अब अरू दिनुपर्दैन। कीर्तिनिधि, नवराजलाई बढी ‘प्रेसर’ भयो, तिमीले भन्दिनू।” 
बिर्सिइने छैनन् उज्ज्वल !
बिर्सिइने छैनन् उज्ज्वल ! महात्मा गान्धी भन्ने गर्नुहुन्थ्यो, 'मेरो जीवन नै मेरो सन्देश हो।' राजनीतिमा साध्य मात्र नभएर साधनको पनि शुद्धता, रचनात्मकता, अहिंसा र भाइचारा उज्ज्वलको जीवनको सन्देश हो।
'अझै सुरक्षित छ वीरेन्द्र सुत्ने कोठा'
'अझै सुरक्षित छ वीरेन्द्र सुत्ने कोठा' मैले मो शँ मिशेलस्थित घरमा अझै पनि वीरेन्द्रको सुत्ने कोठा उस्तै अवस्थामा राखिदिएकी छु। भूइँमा रातो गलैंचा छ। उनैले प्रयोग गरेका तख्ता छन्। उनी बसेका कुर्सीहरू कोठामा उस्तै अवस्थामा छन्। उनी आएर परिवारजस्तै भएर बसेकाले म त्यसलाई आफू बाँचुन्जेल बचाउँछु।
के वीरेन्द्र भइदिएका भए नेपालमा अझै राजतन्त्र रहन्थ्यो?
के वीरेन्द्र भइदिएका भए नेपालमा अझै राजतन्त्र रहन्थ्यो? आजभन्दा २० वर्षअघि, १९ जेठ २०५८ मा नेपालले अकल्पनिक बीभत्स घटनाको सामना गर्नुपर्‍यो। राजा वीरेन्द्र, रानी ऐश्वर्य र राजपरिवारका अन्य आठ सदस्यको राति खाना खाने बेला दरबारभित्रै हत्या भएको थियो । 
कोभिडले खोसेको पुरातत्त्व क्षेत्रका पूँजी
कोभिडले खोसेको पुरातत्त्व क्षेत्रका पूँजी नेपाली संस्कृति, इतिहास र पुरात‍त्त्व क्षेत्रको अनुसन्धान र लेखनमा आफूलाई समर्पण गरेका पुरातत्त्वविद् डा. साफल्य अमात्यको अवसान यी क्षेत्रका लागि ठूलो क्षति हो।
एक चेतन, अनेक चेतना
एक चेतन, अनेक चेतना आफ्नो जीवनकालमा चेतनले फरक–फरक प्रकृतिका अनेक काम गरे। कहिले माछा विशेषज्ञ बने, सिनेमा बनाए, गीत–कविता–कथा लेखे, शिक्षक बने, सरकारी कर्मचारी भए, कुनै बेला त फूटबल खेलाडी पनि थिए रे। तर, उनलाई सम्झिइने आखिर यही सिर्जनाकै कामले हो।
छोरा प्रकाशचन्द्रको नजरमा मनमोहन अधिकारी
छोरा प्रकाशचन्द्रको नजरमा मनमोहन अधिकारी प्रधानमन्त्री हुँदा एकचोटि बुवाले भनेको सम्झन्छु- ‘सबैले राजनीति नै गर्नुपर्छ भन्‍ने के छ र!’ मेरा लागि यो निकै महत्त्वपूर्ण कुरा थियो।