HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
सम्झना
बिर्सिइने छैनन् उज्ज्वल !
बिर्सिइने छैनन् उज्ज्वल !
शेखर खरेल
महात्मा गान्धी भन्ने गर्नुहुन्थ्यो, 'मेरो जीवन नै मेरो सन्देश हो।' राजनीतिमा साध्य मात्र नभएर साधनको पनि शुद्धता, रचनात्मकता, अहिंसा र भाइचारा उज्ज्वलको जीवनको सन्देश हो।
'अझै सुरक्षित छ वीरेन्द्र सुत्ने कोठा'
'अझै सुरक्षित छ वीरेन्द्र सुत्ने कोठा'
मैले मो शँ मिशेलस्थित घरमा अझै पनि वीरेन्द्रको सुत्ने कोठा उस्तै अवस्थामा राखिदिएकी छु। भूइँमा रातो गलैंचा छ। उनैले प्रयोग गरेका तख्ता छन्। उनी बसेका कुर्सीहरू कोठामा उस्तै अवस्थामा छन्। उनी आएर परिवारजस्तै भएर बसेकाले म त्यसलाई आफू बाँचुन्जेल बचाउँछु।
के वीरेन्द्र भइदिएका भए नेपालमा अझै राजतन्त्र रहन्थ्यो?
के वीरेन्द्र भइदिएका भए नेपालमा अझै राजतन्त्र रहन्थ्यो?
आजभन्दा २० वर्षअघि, १९ जेठ २०५८ मा नेपालले अकल्पनिक बीभत्स घटनाको सामना गर्नुपर्‍यो। राजा वीरेन्द्र, रानी ऐश्वर्य र राजपरिवारका अन्य आठ सदस्यको राति खाना खाने बेला दरबारभित्रै हत्या भएको थियो । 
कोभिडले खोसेको पुरातत्त्व क्षेत्रका पूँजी
कोभिडले खोसेको पुरातत्त्व क्षेत्रका पूँजी नेपाली संस्कृति, इतिहास र पुरात‍त्त्व क्षेत्रको अनुसन्धान र लेखनमा आफूलाई समर्पण गरेका पुरातत्त्वविद् डा. साफल्य अमात्यको अवसान यी क्षेत्रका लागि ठूलो क्षति हो।
एक चेतन, अनेक चेतना
एक चेतन, अनेक चेतना आफ्नो जीवनकालमा चेतनले फरक–फरक प्रकृतिका अनेक काम गरे। कहिले माछा विशेषज्ञ बने, सिनेमा बनाए, गीत–कविता–कथा लेखे, शिक्षक बने, सरकारी कर्मचारी भए, कुनै बेला त फूटबल खेलाडी पनि थिए रे। तर, उनलाई सम्झिइने आखिर यही सिर्जनाकै कामले हो।
छोरा प्रकाशचन्द्रको नजरमा मनमोहन अधिकारी
छोरा प्रकाशचन्द्रको नजरमा मनमोहन अधिकारी प्रधानमन्त्री हुँदा एकचोटि बुवाले भनेको सम्झन्छु- ‘सबैले राजनीति नै गर्नुपर्छ भन्‍ने के छ र!’ मेरा लागि यो निकै महत्त्वपूर्ण कुरा थियो।
‘माणिकलाल दाइ’, जो कैयौं वामपन्थीका गुरु थिए
‘माणिकलाल दाइ’, जो कैयौं वामपन्थीका गुरु थिए देश सबैको साझा हो भन्ने दर्शन बोक्नेहरू पनि आ–आफ्नै सीमित र एकांकी घेराबाट बाहिर निस्कन नसक्दाको परिणाम हो, प्रा. माणिकलाल श्रेष्ठलाई नेवारका रूपमा मात्रै देख्नु।
नवीन्द्रराज जोशी : सधैं सकारात्मक, सधैं सक्रिय
नवीन्द्रराज जोशी : सधैं सकारात्मक, सधैं सक्रिय नेपालमा खोजिएको राजनीतिकर्मी भनेकै नवीन्द्रराज जोशीजस्तै हो। एक पैसा बेइमानी गर्दैन, इमानदार छ, मिहिनेती छ, जनताप्रति पूरै समर्पित छ र मौका पाउनासाथ परिणाममुखी काम गर्ने हुटहुटी छ। 
कृष्णप्रकाशले अनुवाद गर्न नपाएको त्यो लेख 
कृष्णप्रकाशले अनुवाद गर्न नपाएको त्यो लेख  कृष्णप्रकाश श्रेष्ठले रुसी भाषामा अनुवाद गर्ने जानकारी दिएपछि एउटा लेखको परिमार्जन थालेको थिएँ। जब १६ चैतमा काम सकेर फेसबुक खोलें, उनको मृत्युको खबर फैलिइसकेको रहेछ।
टेड, जसले नेपाल उत्खननको बाटो देखाए
टेड, जसले नेपाल उत्खननको बाटो देखाए नेपालको इतिहास र पुरात‍त्त्व विधामा टेड रिकार्डीको योगदान ठूलो छ। उहाँले उत्खनन मात्रै गर्नुभएन, भविष्यमा गरिने उत्खननका लागि बाटो पनि देखाइदिनुभएको छ।
‘महान् मानिसको बाटो पछ्याउनु भन्छन्, तर साहित्यमा त्यो काम लाग्दैन’
‘महान् मानिसको बाटो पछ्याउनु भन्छन्, तर साहित्यमा त्यो काम लाग्दैन’ इबराले चार दशकअघि लेखेको कथा थियो- खीर। “मान्छेको जीवन, जति मिलाउँदा पनि के नमिलेको के नमिलेको जस्तो मीठो खीर पकाएर खाउँभन्दा पनि नसकिने जस्तो” उहाँले जीवनका जटिलभन्दा जटिल रहस्यलाई कति साधारण र सटिक तरिकाले भनिदिनुभयो।
गर्वको जीवन, सन्तुष्ट निधन
गर्वको जीवन, सन्तुष्ट निधन इन्द्रबहादुर राई सचेत रूपमा पौने शताब्दीभन्दा बढी समयसम्म संसार देखेर, हेरेर, बुझ्ने प्रयास गरेर, देखे–बुझेका कुरालाई चिन्तनको रापले गालेर र ती कुरा हामीलाई सुनाएर, पढाएर जानुभयो।
सुगम संगीतका सगरमाथा
सुगम संगीतका सगरमाथा 'सी-माइनर मेरो जिन्दगी' मा अम्बर गुरुङ भन्छन्– नेपालमा संगीत गर्नु भनेको संघर्ष गर्नु हो। संगीतको यो हिमाल चढ्नु बेलाबेला वास्तविक हिमाल चढ्नुभन्दा पनि दुरुह हुन्छ।
यसरी उदाएको थियो 'नौ लाख तारा'
यसरी उदाएको थियो 'नौ लाख तारा' यस्ता उत्तरआधुनिक शब्दको गीत लेख्ने अगमसिंह गिरीलाई मान्नुपर्छ । बाइबलमा भनिएको छ: 'प्रारम्भमा शब्द थियो' अगमका शब्दबाट सबै कुरा थालिएको थियो । त्यसपछि आयो अम्बर गुरुङको अद्वितीय सङ्गीत र स्वर। उनी त्यो जग थिए जसमाथि आधुनिक नेपाली सङ्गीत उभियो।
लाहुरेका प्राज्ञिक प्रेरणा 
लाहुरेका प्राज्ञिक प्रेरणा  डा. चन्द्रकुमार लक्सम्बा लाहुरे प्राज्ञ मात्र थिएनन्, बेलायतमा रहेका सारा गोरखाका प्रेरणा, आदर्श अनि मातृभूमिका निम्ति केही नगरि हुँदैन भन्ने र त्यसलाई व्यवहारमै उतार्ने सच्चा देशभक्त पनि थिए ।
के थिइन् ‘मिस हली ?’
के थिइन् ‘मिस हली ?’
राजु बास्कोटा
नेपाली पर्वतारोहणकी अभिलेखालय मानिने अमेरिकी नागरिक एलिजाबेथ हली (मिस हली) समाचार संस्था रोयटर्सको प्रतिनिधिका रूपमा सन् १९५७ मा पहिलोपटक नेपाल आएकी थिइन् । कालान्तरमा उनको परिचय नेपाली पर्वतारोहणकी प्रवद्र्धक बन्यो । अन्ततः आज जनवरी २६ कै दिन ९४ वर्षको उमेरमा नेपालमै उनको निधन भयो ।
डोरबहादुर हुनु र नहुनु
डोरबहादुर हुनु र नहुनु
डोरबहादुर विष्टलिखित पुस्तक ‘भाग्यवाद र विकास’ले मानवशास्त्रको नेपाली स्कूल स्थापनाको जुन प्रयत्न गरेको थियो, नेपाली मानवशास्त्रले त्यस्तो मौलिक सैद्धान्तिक दृष्टिकोणसहित नेपाली समाजको व्याख्या र विश्लेषण गर्ने परम्परालाई समृद्ध पार्न नसक्नु हाम्रो सीमा रह्यो।
काठमाडौंले नसुनेरै बिदा भए राम धामी 
काठमाडौंले नसुनेरै बिदा भए राम धामी 
सुनसरीको इटहरीमा बसेर संगीत कर्म गर्दै आएका राम धामीको ५७ वर्षको उमेरमा आइतबार निधन भएको छ।
ठूलाकाे काठमाडौं यात्रा
ठूलाकाे काठमाडौं यात्रा एक दिन उनीहरू पाँचमाने भन्ज्याङ आइपुगे र बुबाले उसलाई छेउमा बोलाएर अगाडि रहेको काठमाडौँ सहरतिर देखाए। पहिले त ठूलालाई आफ्नै आँखाको विश्वास लागेन। किनभने उसले कहिल्यै पनि यति ठूलो समतल भूमि देखेको थिएन र एकै ठाउँमा यति धेरै घर तथा दरबारहरू हुन्छन् भनेर कल्पना पनि उसले गरेको थिएन। काठमाडौं ठूलाका लागि एउटा आविष्कार नै भयो। उसका अगाडि एउटा नयाँ संसार खुल्न गएको थियो।
भूगोलमै हराए भूगोलका ज्ञाता
भूगोलमै हराए भूगोलका ज्ञाता 'अदभूत' थियो उनको काम गर्ने क्षमता। उनको जीवनशैली र काम गर्ने ऊर्जा देख्दा त त्यस शब्दको अघिल्ला दुई वर्ण झिक्नु उपयुक्त देखिन्थ्यो। रक्सी त्यत्तिकै पिउन सक्ने, चुरोट छिनछिनमा फुक्नुपर्ने, तास खेल्न परे रात काट्न सक्ने। गजबको समन्वय थियो डा. हर्क गुरुङको जीवनमा विलक्षण विद्वत्ता र नैसर्गिकताको।
पर्वत ज्ञाता, हिमाल गाथा
पर्वत ज्ञाता, हिमाल गाथा हिमालको काखमा जन्मेर राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय ख्याति कमाएका डा. हर्क गुरुङले हिमाली चुचुरा र श्रृंखला कहिल्यै बिर्सेनन्। 
संरक्षण नायकहरूको सम्झनामा
संरक्षण नायकहरूको सम्झनामा १५ वर्षअघि ताप्लेजुङको घुन्सामा भएको हेलिकोप्टर दुर्घटनामा नेपालले संरक्षणका ख्यातिप्राप्त नायकहरू गुमायो। आज उनीहरूले नै देखाएको बाटो पछ्याएर, प्रेरणा लिएर नयाँ पुस्ताका संरक्षणकर्मीहरूले गर्विला उपलब्धिहरू हासिल गरिरहेका छन्।  
के थिए हर्क गुरुङ ?
के थिए हर्क गुरुङ ? बिथोलिएको, बाटो बिराएको हाम्रोजस्तो समाजमा एउटा यस्तो विश्वसनीय, खम्बिर प्राज्ञिक नेतृत्व चाहिन्छ जसले वस्तुस्थितिको गम्भीर विश्लेषण गरेर सही मार्ग देखाइदिन सकोस् । डा.हर्क गुरुङ अपवाद र र्निविवाद त्यस्ता एक व्यक्तित्व थिए । 
‘एन्टी जेम्स बन्ड’ 
‘एन्टी जेम्स बन्ड’  झूट र विरोधाभाषलाई लेखनको मूल विषय बनाएका जोन ल क्यारेले जीवनमा थोरै मात्रै अन्तर्वार्ता दिए । आजीवन साहित्यिक पुरस्कार लिन अस्वीकार गरे । उनी पुरस्कारबाट होइन पाठकबाट लेखकको गुणस्तर थाहा पाउनुपर्ने विचार राख्थे ।  
बिटल्सको आँगनमा नारायण–गोपालको छायाँ 
बिटल्सको आँगनमा नारायण–गोपालको छायाँ  बेलायतमा ‘लिभरपुल बिटल्स म्युजियम’मा पुगेपछि लाग्यो, हाम्रा नारायणगोपाल र गोपाल योञ्जन, अम्बर गुरुङजस्ता मनमा बसेका कति संगीतसर्जक छन्, जसका नाममा छुट्टाछुट्टै संग्रहालय खोल्न सकिन्छ, अनि लिभरपुलमा जस्तै पर्यटक भित्र्याउन सकिन्छ। 
एक ‘इङ्गलिस जेन्टलमेन’
एक ‘इङ्गलिस जेन्टलमेन’ ‘इङ्गलिस जेन्टलमेन’ सदृश्य एउटा हातमा उहाँको सदैव छाता रहन्छ घामपानीबाट जोगिनलाई र परेको बेला टेक्ने लौरो बनाउनलाई अनि अर्को हातमा किताब र पत्रपत्रिकाको पुलिन्दा। व्यसन हो उहाँको पढ्ने बानी। 
‘ब्रुनाई विद्रोह’ का एक नायक
‘ब्रुनाई विद्रोह’ का एक नायक सन् १९९७ ब्रुनाईस्थित जीआरयूमा विद्रोह गर्ने ११ भूतपूर्व गोर्खा सैनिकमध्येका एक थिए– गजेन्द्र इस्वो। उनै इस्वोहरूको संघर्षकै कारण आज धेरै बेलायती गोर्खा सैनिकले समान सेवासुविधा, बेलायतमै बसोबासको अवसर जस्ता केही ऐतिहासिक उपलब्धि हासिल गरेका छन्। 
एउटा ज्योति, जो असमयमै निभ्यो !
एउटा ज्योति, जो असमयमै निभ्यो ! नेपालका उच्च हिमाली क्षेत्रमा पदयात्री, भरिया तथा तीर्थयात्रीको उद्धारमा प्रकाश अधिकारीले जति योगदान गरे, शायदै अरू कसैले गरे । 
स्वामी अग्निवेशः एक विद्रोही संन्यासी
स्वामी अग्निवेशः एक विद्रोही संन्यासी सांसारिक जीवनबाट अलग हुन संन्यासी भए पनि स्वामी अग्निवेश आजीवन समाजका द्वन्द्वहरूसँग लडे । कमजोर, अपहेलित, दलित, शोषित, पीडितका कट्टर पक्षपाती बने र हिन्दू धर्मान्धहरू विरुद्ध इस्पात झैं उभिए। 
सीमाञ्चलका सारथि थिए– रघुवंश बाबू
सीमाञ्चलका सारथि थिए– रघुवंश बाबू जातिवादमा जेलिएको बिहारको राजनीतिमा उच्च जातिका रघुवंशप्रसाद सिंह पिछडावर्गमा समेत कहिल्यै ‘मिसफिट’ थिएनन् । कतिपयको भनाइमा ‘बिहारको राजनीतिमा जनप्रतिनिधि मानक बनाउनु पर्दा उनको जीवनचरित्र नै पर्याप्त हुन्छ ।’