भूकम्पले भत्किएको पाँच वर्षपछि ‘दरबार हाइस्कुल’मा पठनपाठन
भूकम्पले भत्किएको भवन पुनःनिर्माणपछि रानीपोखरीस्थित ऐतिहासिक दरबार हाइस्कुल (भानु माध्यमिक विद्यालय)मा १८ माघदेखि पठनपाठन शुरु भएको छ। पाँच वर्षसम्म कटेरोमा पठनपाठन गर्दै आएका शिक्षक र विद्यार्थी पुरानै स्थानमा फर्किका छन्।
२०७२ मा भूकम्पनले दरबार हाइस्कुल भवन भत्किएपछि प्रदर्शनी मार्गस्थित बाल्मिकी विद्यापीठ नजिकैको परिसरमा अस्थायी टहरा निर्माण गरी पठनपाठन हुँ्रदै आएको थियो। अहिले पुनःनिर्माण भएपछि पठनपाठन सुरु गरिएको विद्यालयले जनाएको छ।
यो विद्यालय भवनको निर्माण गत फागुनमा नै सकिए पनि कोरोना भाइरसका कारण सरकारलाई विद्यालय हस्तान्तरण हुन सकेको थिएन। कारोनाकै कारण लामो समय यस विद्यालयका विद्यार्थी र शिक्षकले पनि अन्यले जस्तै अनलाइनको माध्यमबाट घरबाटनै पठनपाठन अघि बढाएका थिए।
एक हप्ताअघि नै काठमाडौं महानगरपालिकाले सबै विद्यालय खोल्नका लागि अनुमति दिए पनि व्यवस्थापनका केही काम बाँकी रहेकाले पढाइ सञ्चालन गर्न ढिलाइ भएको वडा नं. २७ का सदस्य परिवेशमान बज्राचार्यले बताए।
अहिले भानु माविको कक्षा ५, ६,७ र ८ मा विद्यार्थी भर्ना चलिरहेको छ। अहिलेसम्म ३१२ जना विद्यार्थी पठनपाठन गर्न थालेका छन्। गत शैक्षिक सत्रमा ८० जना मात्र विद्यार्थी थिए।
नयाँ भवनमा विद्यार्थी भर्ना गर्न आउने क्रम जारी रहेपछि कक्षा ५, ६, ७ र ८ कक्षामा विद्यार्थीको बस्नका लागि सिट क्षमता बढाएको छ। पुनःनिर्माणपछि विद्यालयमा प्रतिकक्षा ३६ जना विद्यार्थीलाई पठनपाठन गराउन सक्ने बनाइएको थियो।
हरेक दिन विद्यार्थी आउने क्रम जारी रहेपछि प्रत्येक कक्षामा पुनः ६ जना विद्यार्थी राख्न सक्ने गरी क्षमता विस्तार गरिएको छ। क्षमता विस्तारपछि अहिले प्रत्येक कक्षामा ४२ जनासम्म विद्यार्थीलाई पठनपाठन गराउन सकिन्छ।
भूकम्पका कारण पूर्णरूपमा क्षति भएपछि आधुनिक निर्माण सामग्री प्रयोग गरी निर्माण भए पनि यसको स्वरुप पहिलकोे जस्तै देखिन्छ। नौ रोपनी जमीनमा निर्माण गरिएको विद्यालय भवन चार तले छ। यसमा ६० वटा कक्षा कोठा छन्। उपत्यकाका महत्वपूर्ण प्राकृतिक र साँस्कृतिक सम्पदाको पुनःनिर्माण गर्ने क्रममा पुरानै स्वरूपमा पुनःनिर्माण गरिएको यस ऐतिहासिक स्कुलको हाताभित्र हाल भानु माध्यमिक विद्यालय र संस्कृत माध्यमिक विद्यालय सञ्चालित छन्।
नयाँ भवनमा प्रयोगशाला थपिएको छ भने अंग्रेजीमाध्यममा पढाइ हुने गरेको छ। चीन सरकारको पूर्ण सहयोगमा निर्माण गरिएको नयाँ भवनको निर्माणको काम चिनियाँ कम्पनी साङ्घाई कन्स्ट्रक्सनले गरेको हो।
भवनभित्र विज्ञान प्रयोगशाला, योगाभ्यास कक्ष, आयुर्वेदिक प्रयोगशाला, कम्प्युटर प्रयोगशाला, चमेना गृह, दुई वटा पुस्तकालय र ठूलो बैठक कक्षसमेत व्यवस्थित रुपले निर्माण गरिएका छन्। रु. ८५ करोड ५९ लाख लागतमा निर्माण सम्पन्न गरिएको दरबार हाइस्कुलको कक्षा कोठाभित्र प्रयोग हुने टेबल, कुर्सीलगायत सम्पूर्ण भौतिक संरचनासमेत चीन सरकारले नै उपलब्ध गराएको हो।
तत्कालीन राणा सरकारले वि.सं. १९१० मा दरबारभित्र रहेका आफ्ना बालबालिकालाई पढाउन खोलिएकाले यसको नाम दरबार हाइस्कुल रहन गएको हो।
तत्कालीन प्रधानमन्त्री जङ्गबहादुर राणाले बेलायत भ्रमणबाट फर्केपछि २७ असोज, १९१० मा नेपालमा पहिलो औपचारिक विद्यालय ‘दरबार हाइस्कुल’ स्थापना गरेका थिए। राजा महाराजाका छोराछोरीले मात्रै पढ्न पाउने गरी स्थापना गरिएको थियो। वि.सं. १९५७ मा देवशम्शेर प्रधानमन्त्री भएपछि दरबार स्कुलमा सर्वसाधारणले पढ्न पाउने व्यवस्था भएको हो।