कुसुन्डा भाषामा बनेको डकुमेन्ट्री ‘ज्ञानीमैया’ को ट्रेलर सार्वजनिक

कुसुन्डा भाषामा तयार गरिएको डकुमेन्ट्री ‘ज्ञानीमैया’ को ट्रेलर सार्वजनिक भएको छ। भारतको बैंगलोरका सुभाशीष पानिग्रहीको निर्देशनमा बनेको डकुमेन्ट्रीको अनुवाद कुसुन्डा भाषाका अध्येता उदय आलेले गरेका हुन्।

डकुमेन्ट्रीमा कुसुन्डा जातिको घुमन्ते जीवनशैली, संस्कृति, भाषाको बारेमा ज्ञानीमैयाले जानकारी दिएकी छिन्। ज्ञानीमैयाले कुसुन्डा भाषा कसरी लोप हुँदै गयो भनेर बताएकी छिन्। 'मैले भाषा बचाउने कोशिस गरें अब म पछिका कसले बचाउला र।’ ज्ञानीमैयाले चिन्ता व्यक्त गरेकी छिन्।

भाषा अध्येता उदय आलेले सन् २०१७ मा ‘कुसुन्डा जाति र शब्दकोष’ पुस्तक प्रकाशित गरेका थिए। पुस्तकको विषयमा ग्लोबल भोईसेसले छापेको समाचार पढेर सुभासीस पनिग्रहीले पुस्तक लेखक आलेलाई फोन गरेर लोप हुन लागेको भाषा संरक्षणका लागि डकुमन्ट्री बनाउने इच्छा व्यक्त गर्दै सहयोग गर्न आग्रह गरेर नेपाल आएका थिए।

भाषा अध्येता आले भन्छन् “आफ्नै देशमा भएको विश्वको कुनै पनि भाषिक समुदायमा नपर्ने भाषा संरक्षणका लागि काम गर्छु सहयोग गर है भनेर अनुरोध गर्दा किन नगर्ने भनेर तत्काल सकेको सहयोग गर्छु भनेर प्रतिबद्धता जनाएँ।”

२०७५ सालको वैशाखमा डकुमेन्ट्रीको छायांकन भएको थियो। अधिकांश छायंकन दाङको देउखुरीस्थित कुलमोहर ज्ञानीमैयाको घरमा गरिएको छ। यो डकुमेन्ट्रीले कुसुन्डा भाषाको संरक्षणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने अध्येता आलेले विश्वास व्यक्त गरे।

नेशनल जियोग्राफी र ओ फाउन्डेसनको सहयोगमा निर्मित आधाघन्टा लामो डकुमेन्ट्रीको पाँच मिनेटको ट्रेलर 'भिमियो'बाट सार्वजनिक गरिएको छ। यही वर्ष डकुमेन्ट्री प्रदर्शन गर्ने तयारी रहेपनि कोरोना महमारीले अनिश्चित भएको आलेले बताए।

अध्येता आलेले डकुमेन्ट्रीकी प्रमुख पात्र तथा भाषा संरक्षणका लागि काम गरिरहेकी ज्ञानीमैयाले हेर्न नपाउँदा दुख लागेको बताए। कुसुन्डा भाषाको पूर्ण वक्ता तथा संरक्षणकर्ता रहेकी ज्ञानीमैयाको निधन २०७६ सालको १९ माघमा निधन भइसकेको छ।

हाल कुसुन्डा भाषाको पूर्ण वक्ता कुसुन्डा समुदायबाट कमला सेन (खत्री) मात्रै जीवित रहेकी छिन्। गैर कुसुन्डा समुदायबाट भाषा अध्येता उदय आले र भोजराज गौतम छन्। अध्येता आलेको अनुसार दाङ, तनहूँ, प्यूठान, रोल्पा लगायत आठ जिल्लामा बसोबास गरिरहेका कुसुन्डाको जनसंख्या १७४ मात्र रहेका छन्।