अमेरिकामा दोभाषे कलाकार
भूटानी शणार्थीको रुपमा दुई दशक भन्दा बढी समय नेपालमा विताएका कलाकार मनोज राई (४७) अमेरिकामा पुनर्वास भएपछि अर्को परिचय पाएका छन्, दोभाषे ।
नेपाली, हिन्दी, छाङ्ला र जोङखा (भुटानी) भाषा मात्रै बोल्ने भुटानी शरणार्थीलाई सघाउन दोभाषेको काम गर्दै आएका राई यसबाट पारिश्रमिक पनि पाउछन् । “अंग्रेजीमा बोलचाल गर्न नसक्ने भुटानी वा अरु मुलुकका ब्यक्तिको कुरा सुन्न÷सुनाउन दोभाषेको काम गर्छु” उनी भन्छन् ।
सन २०१२ मा हु केयर्स इन्टरन्यासनल नामको परोपकारी संस्था स्थापना गरेर सक्रिय कलाकार राईसँग अन्य १५ जना पनि छन दोभाषेको काम गर्ने । यो कामबाट घण्टाको २५ देखि ३० डलर पारिश्रमिक पाउने उनीहरु बताउँछन् । तर यो उनको अतिरिक्त काम हो । मुख्य काम त गीत, संगीत सृजना नै भएको उनी बताउँछन् ।
१७ वर्षको उमेरमा देश छोडेर भारतको बंगालतिर लागेका उनी भुटानी शरणार्थी शिविर धाउँदै नेपाल पुगे । त्यहीँबाट शुरु भयो उनको गीत, संगीतसँगको निकटता ।
“मन बहलाउने मेलो पनि थियो” उनी भन्छन । भुटानबाट खेदिएर ज्यान बचाउन भारत पसेका भुटानीहरुलाई ‘हिमालको काखमा छ सानो हाम्रो भुटान देश’ बोलको गीत सुनाउदै शुरु भएको उनको यात्रा गीति एल्बमहरु भुटानी कथा ब्यथा (२००२), सिनोरिटा (२०१५) र स्पन्दन (२०१६) सम्म पुगेको छ ।
अब उनी सन् १९९० मा भुटानको साम्चीमा सेनाले झुण्ड्याएर मारेका मनबहादुर क्षेत्रीको सम्झनामा ‘मने’ गिती एल्वम ल्याउने तयारीमा छन् ।
उच्च रक्तचापले थलिएकी आमा सुमित्राको ४३ वर्षको उमेरमै मृत्यु भएको खबर पाउँदा उनी झापाको खुदुनाबारीस्थित शरणार्थी शिबिरको सेक्टर ई २ छाप्रो नम्बर ८१ मा थिए ।
त्यहाँबाट भुटान जान त हिडे तर तर भुटान—भारत सिमाको चमर्ची पुग्दा ‘भुटान जानु मृत्युवरण गर्नु हो’ भन्ने थाह पाएपछि फर्किए ।
“त्यही पीडाले पोलिरहन्छ, आमाको यादले सताइरहन्छ” २६ वर्षदेखि आफन्त नभेटेका राई भन्छन्, “मजस्ता हजारौं भुटानी पीर व्यथा सहेर बाँचिरहेका छन् ।”
नेपाल छँदा झापा र मोरङका सातै शिबिरमा गीत–संगीत सिकाउने भुटान साँस्कृतिक कला केन्द्र स्थापना गरेका गरेका उनी नेपाली भाषा परिषद, भुटानको साँस्कृतिक संयोजक समेत थिए ।
अहिले अमेरिकामा भुटान सम्झाँउने गीत गाउँछन् । अमेरिका पुनर्वास भुटानीको संस्था अर्गनाइजेसन अफ भुट्निज कम्युनिटी इन अमेरिकाको सन २०१० देखि २०१५ सम्म प्रचारप्रसार संयोजक रहेका उनी भुटनानी शरणार्थीलाई सहघाउदै आएका छन् । दोभाषे र गीत संगीतको माध्यमबाट ।
गोपाल गड्तौला, अमेरिकाबाट
-1732261651.jpg)
-1732259528.jpg)