HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
दस्तावेज
जंगबहादुरको सामरिक बन्दोबस्त
जंगबहादुरको सामरिक बन्दोबस्त
ज्ञानमणि नेपाल
विद्रोह व्यहोरिरहेको चीनलाई सघाउने नाममा भोटमाथि हमला गरेर विजय हासिल गर्ने रणनीतिअनुसार जंगबहादुर राणाले युद्धको तयारी तीव्र पारेका थिए।
बहाना शान्ति स्थापना योजना भोट विजय
बहाना शान्ति स्थापना योजना भोट विजय
चीनमा विद्रोह भएको बेला शान्ति स्थापना गर्न फौज पठाउने भन्दै श्री ३ जंगबहादुर राणाले भोटमाथि हमला गर्ने रणनीति बुनेका थिए।
कुतीमा सटही बेपार
कुतीमा सटही बेपार
वीरशमशेरले वि. सं. १९५३ मा ब्रिटिश सरकारसँग नून किन्ने सम्झौता गरेपछि भोट सीमा क्षेत्रका बजारबाट नून ल्याउने चलन हटेर भारतका सीमा बजारबाट ल्याउन थालियो।
भोटबाट पैठारी हुने माल वस्तु र दस्तुर
भोटबाट पैठारी हुने माल वस्तु र दस्तुर अघि छ्या लुङ ५७ अर्थात् सं. १८४९ मा चीन भोटसँग नेपालको युद्धपछि मेलमिलाप हुँदा चिनियाँ सेनापति टुङथ्वाङले साँध-सिमाना र दुवै देशको बीचमा हुने यो-यो मालवस्तुको निकासी पैठारी व्यापारमा यति-यति जगात भन्सार दस्तुर लिने-दिने गर्नू भनेर दरभाउ तोकिएको थियो।
राजा वीरेन्द्रको रिस
राजा वीरेन्द्रको रिस राष्ट्रिय पञ्चायत सदस्यमा सुर्खेतबाट भएको प्रतिनिधित्वबारे प्रश्न गर्दा वीरेन्द्र झोक्किए, “के उसो भए राउटेलाई लैजाने ?”
बुझ्नै नसकिने दरबारको चिठी
बुझ्नै नसकिने दरबारको चिठी दरबार भनेपछि के के हुने के के! लोकोक्ति नै छ ‘जाने दरबार नजाने तरबार।’ दरबारको भाषाशैली नै अर्कै हुनेरहेछ। दरबार पसेका, दरबार बसेका, दरबार खाएकाहरूसँग कुरा गर्दा मनपेट नै नपाइने। उनीहरूले के भनेका हुन्, के भन्न खोजिएको हो- सर्वसाधारण र दरबारको संगत नगरेकाहरूका लागि बुझ्नै गाह्रो । यस्तै एउटा प्रसंग छ, लोकदर्शन बज्राचार्यको राजदरबारबाट जागिर खोसिँदाको।
जंगबहादुरको एक पन्थ दुर्इ काम
जंगबहादुरको एक पन्थ दुर्इ काम भीमसेन थापाले राजनीतिक चातुर्यको अभावमा आफूभन्दा बलशाली अंग्रेजसँग जुध्दा देशको धेरै भाग गुमाए। जङ्गबहादुरले युद्घ लडेर गुमेको भूभाग फिर्ता ल्याउन संभव नदेखी ब्रिटिशलाई आपत् आइलागेका बेला मद्दत दिएर केही जमीन फिर्ता लिए।
राजा महेन्द्रलार्इ सरदार विष्णुमणिको व्यंग्यवाण- ‘सरकार लिष्ट केरमेट केरमेट छ’
राजा महेन्द्रलार्इ सरदार विष्णुमणिको व्यंग्यवाण- ‘सरकार लिष्ट केरमेट केरमेट छ’ राजा महेन्द्रलाई आफ्ना भक्तहरूको चरित्र जान्ने इच्छा जागेछ। राज्य संयन्त्रका विभिन्न जिम्मेवारीमा जसलाई नियुक्त गरे पनि ढिलोचाँडो सञ्चारजगतमा त्यसको आलोचना र निन्दा समेत शुरू भइहाल्ने। बेठीक व्यक्तिलाई छानेकोमा राजाको पनि परोक्ष रूपमा विरोध हुने।
भोटसँग अपराधी सुपुर्दगी सन्धि
भोटसँग अपराधी सुपुर्दगी सन्धि -ज्ञानमणि नेपालबहादुर शाहले श्यामर्पा र उनका साथी समेतलाई शरण दिएर राखे। भोटका काजीले श्यामर्पालाई सुम्प भनेर तारन्तार गर्दा पनि ‘शरणको मरण गर्नुहुँदैन’ भनेर नेपालले श्यामर्पालाई सुम्पेन।
खासा सीमा नाकाको रेटघोट
खासा सीमा नाकाको रेटघोट जित्दै गएर भीम मल्ल दलबल सहित ल्हासा दाखिल भए, भोटसँग सन्धि–सम्झौता गरेर नेपालको भोट बेपारमा पूर्ण प्रभुत्व कायम भयो।
दुई दामको उपति छैन चार दामको खति
दुई दामको उपति छैन चार दामको खति खम्पा र नेवारको झगडा शुरू हुनेवित्तिकै नेवार नाइकेले ‘खम्पा छान्दुवाले अन्याय गर्‍यो, आसामी नेवारलाई कुटेर मरणासन्न पार्‍यो, यो मुद्दा मिलाइदिनुहोस्’ भनेर निहोरा गर्दा पनि कास्याल काजी चूप बसे भनेर नेपाल सरकार असन्तुष्टै भयो, जंगबहादुर पनि रुष्टै रहे।
जंगबहादुरको द्वैधनीति
जंगबहादुरको द्वैधनीति सुगौली सन्धिबाट परेको चोटमा मलमपट्टी लगाउन र राजा–प्रजालाई प्रशन्न पार्न सकिने देखेर जंगबहादुरले भोटसँग युद्ध–उद्योग गरेका थिए।
भोटमाथि जंगबहादुरको निहुँ
भोटमाथि जंगबहादुरको निहुँ भोटसँग युद्ध गर्ने सुर कसेका जंगबहादुरले पहिलेका २० अर्घेल्याइँमा अरू नौ वटा कारण थपिदिए।
मिथिलाबारे अफवाह
मिथिलाबारे अफवाह ज्ञानमणि नेपाल ‘मिथिला प्रदेश अंग्रेजको अधीनमा थियो र सुगौली सन्धिमा त्यो प्रदेश नेपाललाई दिएको’ भन्नु कुतर्क बाहेक केही होइन ।  यो प्रदेश तेह्रौं, चौधौं शताब्दीमा सिम्रौनगढमा पर्थ्यो । यक्ष मल्लको विजयपछि केन्द्रकै अन्तर्गत आयो ।
रावा डुम्रेमा प्रताप मल्लका चार बिर्ता
रावा डुम्रेमा प्रताप मल्लका चार बिर्ता यक्ष मल्लले बर्द्धनहरूलाई वशमा पार्दै राज्य विस्तार गरेकाले पछि प्रताप मल्लले दूधकोशी छेउको रावा डुम्रेमा बक्सन सकेका थिए।
घिमिरेका बिर्ता (इतिहास)
घिमिरेका बिर्ता (इतिहास)
ज्ञानमणि नेपाल
मुकुन्द सेनले श्रीनाथ जोशीलाई खोटाङको आमचोकमा दिएको बिर्ताको सट्टा पछि कर्ण सेनले विरिञ्चि घिमिरेलाई दिंग्लाकोटको अमलाबोटेमा दिएका थिए।
अधिकारीका बिर्ता विवरण
अधिकारीका बिर्ता विवरण
शुभ सेनबाट दिङ्लामा बिर्ता पाएका बलभद्र अधिकारीका पूर्वजहरू सिंजा राज्यदेखि नै राजकाजमा सक्रिय थिए।
दिंग्लामा अधिकारीको अवदान
दिंग्लामा अधिकारीको अवदान
उबेला बिर्ता–वृत्ति पाएका बाहुनहरूले आफ्ना क्षेत्रका जनतालाई धर्मकर्म गराउने, शिक्षा दिने गर्दथे भन्ने कुरा दिंग्लामा पनि प्रमाणित नै भएको हामी पाउँदछौं।
अघि राजाको मुकाम पछि विद्याको केन्द्र
अघि राजाको मुकाम पछि विद्याको केन्द्र -ज्ञानमणि नेपाल  दिंग्ला पश्चिममा फैलिएको डाँडामा फालिकोट छ । सेन राजाका पालामा माझकिरात पूर्वको दिंग्लाकोट र फालिकोट दुवै राजवासका लागि योग्य रहेकाले बेलाबेला राजाको मुकाम यतै हुन्थ्यो । यी मुकाममा बसेर सेन राजा छाप, खर्क, बिर्ता दिन्थे । फालिकोट मुकाममा रहेको बेला शुभ सेनले पश्चिमको खार्पा बिर्ता गिरी, गोसाईंलाई दिएको विवरण हिमाल मा पहिल्यै प्रकाशित गरिसकेको छु ।
हलेसीका पुजारीलाई कुशबिर्ता (इतिहास)
हलेसीका पुजारीलाई कुशबिर्ता (इतिहास) -ज्ञानमणि नेपालसेन राजाले हलेसीका गिरी गोसाईं पुजारीलाई स्याहामोहर लेखिदिएको साढे तीन सय वर्ष पुग्न लागेको छ। मणिक सेनका छोरा हेमकर्ण सेनकी छोरी पृथ्वीनारायण शाहलाई दिइएको थियो । तर, छोरी गरीब राजघरानामा परी भनी हेमकर्णले मैतालु पठाएका थिएनन् । मैतालु लिन आउँदा जेठान दिग्वर्धन सेनसँग पृथ्वीनारायणको खडाजङ्गी परेको थियो ।
बेखबर बिर्तावार त्र्यम्बक तिमसिना
बेखबर बिर्तावार त्र्यम्बक तिमसिना महीपति सेनबाट भोजपुरमा बिर्ता पाएका त्र्यम्बक तिमसिना कता लागे, उनी हिंडेको गोरेटेको भेउ अझसम्म पाउन सकिएको छैन ।
६४ साल पर्व
६४ साल पर्व ज्ञानमणि नेपाल चौसठ्ठी साल पर्वमा पूर्वका निकै मानिस लागेका थिए। यसमा लागेका मानिस र दण्डसजायको स्वरुप हेर्दा यो निकै डरलाग्दो भएको बुझिन्छ, तर तुरुन्तै यसलाई दबाइयो।  सबैलाई मार्ने, मुड्ने, सर्वस्व गर्ने, मास्ने आदि दण्डसजाय गरियो। तिनको सर्वस्व गरेर जायदाद र जहानपरिवारसमेत ल्याउन केन्द्रबाट हवल्दार केहरसिंह थापा खटाइएका थिए। 
सट्टापट्टामा बिर्ताखेत (इतिहास)
सट्टापट्टामा बिर्ताखेत (इतिहास) सित्ता्केल कुशबिर्ताको स्याहामोहरहरू केलाउँदा उसबखतका जग्गा विवादहरू कसरी सल्टिइन्थे भन्ने पनि देखाउँछ।
शाह राजाबाट बिर्ता थमौती (इतिहास)
शाह राजाबाट बिर्ता थमौती (इतिहास) सेन राजाहरूबाट विश्वेश्वर अर्जेलले पाएका सबै बिर्ता रणबहादुर शाहबाट जस्ताको तस्तै थामिए।
सरकारको नीति तथा कार्यक्रमको पूर्ण पाठ
सरकारको नीति तथा कार्यक्रमको पूर्ण पाठ राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले ११ जेठमा व्यवस्थापिका संसदमा प्रस्तुत गरेको आव २०७४÷०७५ का लागि सरकारको नीति तथा कार्यक्रमको पूर्णपाठ:
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले गरेको विशेष सम्बोधनको पूर्ण पाठ
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले गरेको विशेष सम्बोधनको पूर्ण पाठ प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले आज, १० जेठमा देशका नाममा विशेष सम्बोधन गरी पदबाट राजीनामा गरेको घोषणा गरेका छन् ।  उनको विशेष सम्बोधनको पूर्ण पाठ:
भोटमा नेपाली पाठशाला
भोटमा नेपाली पाठशाला स्रोङ्गचन गम्पोभन्दा भृकुटी अलि बढी उमेरकी थिइन्। स्रोङ्गचन त १३ वर्षमै राजा भएका थिए। बालक राजा र जवान रानीबीच प्रेमालाप हुने कुरा भएन। यसको स्पष्ट छनक वंशावलीमा पाइन्छ। रानीलाई बाहिरफेर घुमघाम, वार्तालाप गर्ने मन छ, तर भन्न सक्तिनन्। भनौं भने पनि राजाले बुझदैनन्। उनको भाषा पनि म बुझिदनँ, रानी भृकुटी चिन्तित बनेर बसेकी छन्। भाषाको समस्याले रानीले पतिसँग मात्रै होइन, अरूसँग पनि खुलेर बात गर्न पाएकी छैनन्।
चीनमा संस्कृत भाषा
चीनमा संस्कृत भाषा ज्ञानमणि नेपाल वादशाह छियन लुङले शाहकालमा चीनसँग सम्बन्ध हुँदा रणबहादुर शाहलाई वाङ र बहादुर शाहलाई घुङको उपाधि दिएको छ। 'वर्षौपिछे दुत पठाएर सरसौगात पठाएर हाम्रो सम्मान गरेकोले तिम्रो मन मैले बुझें, तिम्रो र हाम्रो हितचित्त मिलेको छ, यसकारण तिमीलाई वाङ (राजा) को उपाधि प्रदान गरी पठाएको छु।
पृथ्वीनारायणले नचाहेको विधिबाट भक्तपुर सर
पृथ्वीनारायणले नचाहेको विधिबाट भक्तपुर सर ज्ञानमणि नेपाल पुत्रशोकले प्रताडित राजा रणजित मठ्याहा छोरालाई युवराज बनाउने पक्षमा थिएनन्। बरु मीत छोरालाई राजा भएको हेर्न चाहन्थे। त्यसैले उनले 'मेरा दुई छोरा थिए, एक प्रयोगमा परेर वितेपछि तिमी एक मात्र मीतछोरा बाँकी रह्यौ, यो राज्य अब तिम्रै भयो' भनेर पहिल्यै भनिसकेका थिए। यो कुरा राम्ररी बुझेका पृथ्वीनारायणमा भक्तपुरबारे कत्ति पनि चिन्ता थिएन, जित्ने हतारोमा पनि थिएनन्। उनी जयप्रकाश र तेजनरसिंहलाई पनि थकाएर, फकाएर आत्मसमर्पण गराउन चाहन्थे।
सुरक्षा सन्देशको उपलब्धि
सुरक्षा सन्देशको उपलब्धि पृथ्वीनारायण शाहले नेपाल उपत्यकामा २५ वर्ष शान्ति–सुरक्षा फैलाएर विशाल नेपालको बलियो जग बसालेका थिए। अनन्त चतुर्दशीको मध्यरातमा पृथ्वीनारायणका फौज पश्चिम, उत्तर र पूर्वको ढोका फोडी हुरुरुरु शहर पसे। स्वयं पृथ्वीनारायण बालाजुपट्टिबाट शुरूशुरू आएर हनुमानढोका डबलीमा राखेको सिंहासनमा बसे।