HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
थप
स्वतन्त्रताका सारथि: राधेश्याम अधिकारी
स्वतन्त्रताका सारथि: राधेश्याम अधिकारी
सांसद् तथा वरिष्ठ अधिवक्ता राधेश्याम अधिकारी चार दशकदेखि लोकतन्त्र, प्रेस स्वतन्त्रता र मानवअधिकारको पक्षमा पैरवी गरिरहेका छन्।
समाजका पूँजी: चैतन्य मिश्र
समाजका पूँजी: चैतन्य मिश्र
'पपुलिज्म' र भीडबाट टाढै रहेर बदलिंदो नेपाली समाजको वास्तविक चरित्र बुझाउन प्रा. चैतन्य मिश्रजत्तिको योगदान शायदै अरुले गरेका छन्। 'नेपाली समाज पूँजीवादी हो' तीनदशकअघि नै मिश्रले भनेका थिए। तर, पार्टीहरू जडता त्याग्न तयार देखिएनन्। माओवादीले यही तर्कको जगमा दशकलामो हिंसात्मक विद्रोह गर्‍यो। तर, अहिले अवस्था फेरिएको छ। मुलुकका दुई ठूला कम्युनिष्ट पार्टी नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्रले औपचारिक रूपमै देश पूँजीवादमा प्रवेश गरेको स्वीकार गरिसकेका छन्।
बेलाको बोली: प्रत्यूष वन्त
बेलाको बोली: प्रत्यूष वन्त
बौद्धिक कर्ममाथि नै शासनव्यवस्था खनिन थालेपछि चूपचाप प्राज्ञिक कर्म गरिरहेका प्रत्यूष वन्तलाई समेत सार्वजनिक बहसमा नओर्लिकन सुखै भएन।
सुशासनका योद्धा: जीवन क्षेत्री
सुशासनका योद्धा: जीवन क्षेत्री माओवादी द्वन्द्वको पीडा र दोस्रो जनआन्दोलनको रापबाट आएका डा. जीवन क्षेत्री चिकित्सा शिक्षा सुधार र सुशासनका लागि लडिरहेका छन्।
विधिका वाहक: नीलाम्बर आचार्य
विधिका वाहक: नीलाम्बर आचार्य लोकतन्त्र, न्याय र विधिको शासनका लागि नीलाम्बर आचार्य (७३) को प्रतिबद्धता र सक्रिय सहभागिता वास्तवमै ईर्ष्यालाग्दो छ । 'बेथिति देख्दा उदास हुन्छु। तर उदास बस्नु भएन। मनलाई रचनात्मक सोच र केही काममा लगाउने यत्न गर्छु। उदासी हट्दै जान्छ। मन सकारात्मक बन्दै जान्छ।' 
विकास विचारक: सूर्यराज आचार्य
विकास विचारक: सूर्यराज आचार्य झण्डै दुईदशक जापान बसेर दुई वर्षअघि मात्र स्वदेश फर्र्किएका योजनाविद् प्रा.डा. सूर्यराज आचार्य (५४) का विकास बहस नसुन्न सकिन्छ तर बेवास्ता गर्न सकिन्न। भौतिक सुखभन्दा पेशागत र सामाजिक सन्तुष्टि ठूलो कुरा भएको बताउने आचार्य 'थिंक ट्यांक' समूह बनाएर सरकारी तथा निजी क्षेत्रलाई सघाउने योजना बुनिरहेका छन्।
अथक अरुणा
अथक अरुणा शरीरमाथि महिलाका अधिकार र बदलिंदो जीवनशैलीले निम्त्याएका स्वास्थ्य समस्याबारे वर्षौंदेखि सुनिरहेको आवाज अरू कसैको नभई अरुणा उप्रेतीकै हो।
सद्भाव दूत: शान्ता चौधरी
सद्भाव दूत: शान्ता चौधरी कम्लहरी पृष्ठभूमिबाट राजनीतिमा आएकी शान्ता चौधरी जातिय द्वेष होइन समभावले तराई/मधेशको हित हुनेमा दृढ छिन्।
बेथितिका शल्यचिकित्सक: रामेश कोइराला
बेथितिका शल्यचिकित्सक: रामेश कोइराला पेशाले शल्यचिकित्सक रामेश कोइराला (४८) सार्वजनिक बहसको माध्यमबाट राजनीति–संक्रमित विकृति निको पार्न चाहन्छन्। राज्य प्रवर्द्धित मौन संस्कृतिको जोखिम बढिरहेका बेला, अधिकांश बौद्धिक व्यक्तिहरूको स्वर नसुनिएका बेला, मुटुका शल्यचिकित्सक कोइराला नयाँ स्वर बनेर देखिए। सामाजिक सञ्जालमा छोटा र तिखा अनि पत्रपत्रिकामा लामा र गहन विचारले उनको बहुआयामिक व्यक्तित्वको परख गराइरहेको छ।
लोकतन्त्र खातिर
लोकतन्त्र खातिर कतान्त्रिक मूल्यका खातिर आवाज उँचो गरेकै कारण पटकपटक दण्डित हुनुपरे पनि शम्भु थापाको स्वर दबेको छैन। संविधानको धारा १२७ को गलत व्याख्या गर्दै १९ वैशाख २०६१ मा 'कु' गरेका राजा ज्ञानेन्द्रको कदमविरुद्ध सडकमा उत्रिएका वरिष्ठ अधिवक्ता शम्भु थापाले सार्वजनिक ठाउँमै भाषण गरे– “संविधानको धाराले नचिन्ने राजा म पनि चिन्दिनँ।” 
आमवृत्तका अभि
आमवृत्तका अभि सार्वजनिक चोक, कफी हाउस, पुस्तकालय, नाटकघर र साहित्यिक कार्यक्रमहरुमा दशकौंदेखि उपलब्ध अभि सुवेदीले नयाँ पुस्ताका लागि चेतनाको ऊर्जा भरिरहेका छन् । त्रिभुवन विश्वविद्यालयको कीर्तिपुरे थुम्कोमा अभि सुवेदीले ३६ वर्ष ६ महीना २४ दिन चक र डस्टरले क्यानभास कोरेर अवकाश लिए। तर नोकरीबाट अवकाश लिएका उनले कर्म अर्थात् शिक्षणबाट भने अवकाश लिएनन्। करारमै सही, कक्षा लिइरहेका छन्।
प्रश्न गर्ने पुस्ता
प्रश्न गर्ने पुस्ता दलीय सर्वसत्तावाद र तिनका 'सिन्डिकेट' शक्तिकेन्द्रलाई सार्वजनिक रूपमै प्रश्न गर्ने नयाँ पुस्ता सक्रिय रहुञ्जेलसम्म जीवन्त बौद्धिक समुदायप्रतिको आशा जीवितै रहनेछ। प्रश्न गर्ने अनि आवश्यक परे सडकमै ओर्लने यिनै सचेत पुस्ताको बौद्धिक हस्तक्षेपले देशको उज्यालो भविष्यको संकेत गरेको ढुक्कले भन्न सकिन्छ। 'पब्लिक इन्टेलेक्चुअल' का प्रारम्भिक तहमा देखिएका यी नयाँ अनुहारबाट जनताले केही न केही आशा राख्न थालेका छन्। यो, यी अनुहारको अवसर र चुनौती दुवै हो।
बहुआयामिक बौद्धिक: पीताम्बर शर्मा
बहुआयामिक बौद्धिक: पीताम्बर शर्मा योजनाविद् प्रा.डा. पीताम्बर शर्माले अधिकार, विकास, शहरीकरण, पर्वतीय पर्यटन, बसाइँसराइ र वातावरणदेखि राज्यपुनर्संरचनासम्मका विषयमा महत्वपूर्ण विचार दिइरहेका छन्। अमेरिकाको कर्नेल युनिभर्सिटीबाट 'अर्बनाइजेसन एण्ड रिजनल प्लानिङ' मा विद्यावारिधि शर्माको दक्खल शहरीकरण र बसाइँसराइमा मात्र सीमित छैन। अनरिभलिङ द मोज्याकः स्पाटियल एस्पेक्टस् अफ इथ्निसिटी इन नेपाल (२००८), मार्केट टाउन्स इन द हिन्दू कुश–हिमालयज (२००१), टुरिज्म एज डेभलपमेन्ट (२०००), अर्बनाइजेसन इन नेपाल (१९८९) जस्ता पुस्तक उनको बहुआयामिक व्यक्तित्व दर्शाउन पर्याप्त छन्। प्रोफेसर शर्माले विकास, पर्वतीय पर्यटन, आर्थिक तथा वातावरणीय योजनालगायतका क्षेत्रमा सम्झ्नलायक काम गरेका छन्।
सीमाञ्चलका सेतु: चन्द्रकिशोर
सीमाञ्चलका सेतु: चन्द्रकिशोर चन्द्रकिशोर कहाँ उभिएर के लेखिरहेका छन्, त्यो महत्वपूर्ण छ। कहिले 'तराई चिनौं' त कहिले 'डेटलाइन तराई' मार्फत समथरका नेपालीको दुःखसुख कसैले बुझाइरहेको छ भने उनी चन्द्रकिशोर नै हुन्। वीरगञ्जमा बसेर निरन्तर काठमाडौंलाई हस्तक्षेप गरिरहेका कोही लेखक छन् भने ती चन्द्रकिशोर नै हुन्। आफूलाई सीमाञ्चलवासी भन्ने उनी सीमानाबाट उत्तर फर्केर लेखिरहेका छन्।
संकटका स्वर: केदारभक्त माथेमा
संकटका स्वर: केदारभक्त माथेमा प्रजातन्त्रका लागि प्राण आहुति दिएका धर्मभक्त माथेमाका भतिज केदारभक्त गणतन्त्रमा थिति बसाउन बौद्धिक नेतृत्व गरिरहेका छन् ।
अद्भुत अन्तर्राष्ट्रिय नागरिकः कुलचन्द्र गौतम
अद्भुत अन्तर्राष्ट्रिय नागरिकः कुलचन्द्र गौतम
हिमालखबर
कुलचन्द्र गौतमले नेपाली जनताले भोगिरहेको संक्रमणकाल र राजनीतिक अस्थिरताबारे ताली र ‘रेकग्निशन’ विनै संसारलाई बुझाइरहेका छन् ।
हाम्रा बौद्धिक
हाम्रा बौद्धिक
राजनीति र समाजलाई बाटो देखाउने ‘पब्लिक इन्टेलेक्चुअल’ हरूले नै बाटो बिराएको टिप्पणी भइरहँदा क्षमतावान नयाँ पुस्ताको उपस्थितिले नेपाली बौद्धिक समुदाय बलियो बन्ने सम्भावना देखाएको छ । ‘पब्लिक इन्टेलेक्चुअल’ को हुन् भन्नेबारे संसारभर नै बहस जारी छ । सर्वस्वीकृत मान्यता चाहिं के हो भने समाजको बृहत्तर हितका निम्ति तथ्य, तर्क र विवेक प्रयोग गरेर जस्तोसुकै परिस्थितिमा पनि आफ्नो धारणा राख्नेहरू ‘पब्लिक इन्टेलेक्चुअल’ हुन् । खास परिस्थिति र घटनाक्रममा उनीहरूको भूमिका मापन हुन्छ । पछिल्ला एक–दुई वर्षमा नेपालमा ‘पब्लिक इन्टेलेक्चुअल’ को भूमिकाको परीक्षण हुने कैयौंं विषय अगाडि आए ।
लोकमानले कारबाही छल्न राजीनामा गरेका थिए
लोकमानले कारबाही छल्न राजीनामा गरेका थिए
लोकमानसिंह कार्कीले जनआन्दोलन दबाउन भूमिका खेलेकोमा सोधिएको स्पष्टीकरणमा उनको जवाफ सरकारले चित्त बुझाएर बसेको दावी गर्दै आएका छन् । तर, सामान्य प्रशासन मन्त्रालयले सर्वोच्चमा पठाएका कागजातले भने सरकारले कार्कीलाई कारबाही गर्ने अन्तिम तयारी गरेको देखिन्छ । सर्वोच्च अदालतले समेत ‘रायमाझी आयोगको सिफारिश अनुसार कार्कीमाथि कारबाहीको कार्य अघि बढिसकेको देखिएको’ भनेको छ ।
महाभूकम्पको डेढ वर्ष: अझै टहरामै पढाइ
महाभूकम्पको डेढ वर्ष: अझै टहरामै पढाइ भूकम्पले भत्किएका विद्यालय भवन पुनःनिर्माण हुन नसक्दा विद्यार्थी अस्थायी सिकाइ केन्द्र (टहरा) मै पढ्न बाध्य छन्। “घरमा नि गाह्रो छ” सिर्जनाले भनिन्, “स्कूलमा नि अप्ठेरो छ।” अघिल्लो वर्ष समयमा पढाइ नसकिंदा राम्रोसँग परीक्षाको तयारी गर्न नपाएको आठ कक्षाकी प्रथम विद्यार्थी सिर्जना सुनाउँछिन्। भूकम्पपछि तीन वर्षभित्र भत्किएका सबै विद्यालयको पुनःनिर्माण गरिसक्ने योजना नेपाल सरकारले बनाएको थियो तर डेढ वर्ष बित्दा सरकारले एउटा पनि विद्यालय भवन पुनःनिर्माण गर्न सकेको छैन।
उपेक्षामा इतिहास
उपेक्षामा इतिहास इतिहाससँग जोडिने पहिचानलगायतका मुद्दामा बहस चुलिएका बेला विश्वविद्यालयको पढाइमा भने सर्वाधिक उपेक्षित बन्दैछ, इतिहास विषय। विभागका प्रमुख प्रा.डा. शंकर थापा भन्छन्, “राजनीतिले शिक्षाक्षेत्र चौपट पार्‍यो, त्यसैको मारमा सबैभन्दा महत्वपूर्ण इतिहास विषय पर्‍यो।” 'कमजोर विद्यार्थीले पढ्ने विषय' भन्ने गलत धारणाले समेत विद्यार्थी घटेको उनको भनाइ छ।
हरायो निद्रा
हरायो निद्रा महाभूकम्प, बाढीपहिरो, सडक दुर्घटना, राजनीतिक अस्थिरता, असन्तुलित खानपानलगायतका कारण हराएको निद्राले नेपालीलाई मानसिक रोगतिर धकेल्दैछ।
प्रहरीको पसिनामा अरूको रजाइँ (खोज)
प्रहरीको पसिनामा अरूको रजाइँ (खोज) अपराधीलाई कानूनी कठघरामा ल्याउने प्रहरीलाई प्रोत्साहन स्वरुप दिइने नगद पुरस्कार अदालत र राजस्व अनुसन्धान विभागका कर्मचारीहरूले लिइरहेका छन्,कसरी ?
मेडिकल काउन्सिलमा अख्तियारको त्रास
मेडिकल काउन्सिलमा अख्तियारको त्रास मापदण्ड बनाएर मात्र विभिन्न निकायमा पदाधिकारी नियुक्त गर्न अख्तियारले सरकारलाई पत्राचार गरेपछि फैलिएको त्रासको दृष्टान्त हो, अनिर्णयको बन्दी बनेको मेडिकल काउन्सिल ।
यस्तो मुद्दा पनि फिर्ताको सिफारिस !
यस्तो मुद्दा पनि फिर्ताको सिफारिस ! संघीय गठबन्धन, धनुषाले ‘मधेश आन्दोलनमा सहभागी’ भन्दै सञ्चार उद्यमी अरुण सिंघानिया हत्याका अभियुक्तहरूको मुद्दा फिर्ता गर्न सिफारिश गरेको छ । संघीय गठबन्धन, धनुषाको यस्तो निर्णयमा तराई मधेश लोकतान्त्रिक पार्टीका जिल्ला अध्यक्ष परमेश्वर साह बाहेक आठ वटै मधेशकेन्द्रित दलका जिल्ला अध्यक्षले हस्ताक्षर गरेका छन् ।अर्को संयोग के छ भने आठै जना जनकपुर बमकाण्ड गराएको अभियोगमा पक्राउ परेका निलम्बित सांसद् संजय साहका निकटस्थहरू हुन् । 
चन्द्रशम्शेरको स्वतन्त्रतामा जोड
चन्द्रशम्शेरको स्वतन्त्रतामा जोड ज्ञानमणि नेपाल कोही नेपालमाथि थिचोमिचो गर्न आयो भने चाहिं नेपालीहरू नेपालको शानको लागि ज्यान फाल्न पनि तयार हुने महाराजले बताएका छन्। लाछी भएर बाँच्नु भन्दा लडाईंमा वीरगति पाउनु कता हो कता ठूलो कुरा हो भन्दै महाराजले रेजिडेन्टलाई सम्झाए, “आफ्नो स्वतन्त्रता बचाउनलाई नेपाल कहिल्यै पछि हट्ने छैन, हाम्रा मित्र ब्रिटिशले पनि त्यस्तो कुरा गर्ने छैनन् र नेपाललाई स्वतन्त्र राख्नमा तिनको पनि भलाइ छ।” पहिले जंगबहादुरले ब्रिटिश रेजिमेन्टमा गोर्खाली रिकुट भर्ना हुन दिएनन्, बरु भर्ना गर्न लैजानेलाई ज्यान सजायसम्म दिए। रणोद्दीप सिंहको पालामा पनि यो कुरा कायम रह्यो। युवालाई बाहिर जान दिंदा मुलुककै तागत घटछ, देश कमजोर हुन्छ भन्ने नेपालीका मनमा रहेको जान्दाजान्दै पनि आफूले दोस्तीको खातिर त्यो प्रतिबन्ध फुकुवा गरेको महाराजले बताए।
लुम्बिनीका घोडचढी
लुम्बिनीका घोडचढी बर्गदवा रक्तपातको एक दिनपछि पत्रकारहरु गाउँमा पुग्दा मुरली कुसवाहा मुख्य बाटोमै उभिएका थिए । दोहोरो ज्यानका दबंग देखिने उनको हातको बन्दुक र छडके पारेर भिरिएको गोलीको मालाले उनी भयानक देखिन्थे । एक दशकअघि बन्दुक बोकेर माओवादी विरुद्ध लडेका कुशवाहा अहिले साधु बनेर शान्तिका लागि मध्यस्थता गर्छन् ।
सर्वोच्चले नजाँचेको लोकमानसिंह कार्कीको ‘सुन काण्ड’
सर्वोच्चले नजाँचेको लोकमानसिंह कार्कीको ‘सुन काण्ड’ अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले लोकमानसिंह कार्कीलगायतविरुद्ध दायर गरेको सुन तस्करीसम्बन्धी भ्रष्टाचार मुद्दा फैसला गर्दा विषयवस्तुमै प्रवेश नगरेको सर्वोच्च अदालतले यसपटक त्यही घटनासँग जोडेर कार्कीको अयोग्यता र उच्च नैतिक चरित्र परिक्षण गर्न खोजेको छ । अहिले पनि लोकमानसिंह कार्कीप्रति अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगको संस्थागत धारणा उही छ, ‘सरकारी आम्दानीमा राख्नुपर्ने करीब रु.७३ लाखको सुनचाँदी आउँदै नआएको व्यक्तिसँग मिलोमतो गरी आफूसमेतले खाने मनसायले बदनियतपूर्ण निर्णय गरेको ।’
महेन्द्रको चिठी नेहरूलाई
महेन्द्रको चिठी नेहरूलाई -शंकर तिवारी१ पुस २०१७ को 'कु' लगत्तै राजा महेन्द्रले भारतका प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरूलाई लेखेको पत्र 'महेन्द्रीय राष्ट्रवाद' को वास्तविकता बुझ्न सहयोगी हुनेछ। नेपाली कांग्रेसमाथि देश नै भारतमा विलय गर्न लागेको लगायतका आरोप लगाएर पहिलो जननिर्वाचित सरकारलाई अपदस्थ गरेका महेन्द्रले नेपालमा 'कु' गरेको भोलिपल्ट भारतीय प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरूलाई पत्र पठाएका थिए। भद्र, नम्र र शालीन भाषाको पत्र 'सेलेक्टेड वर्क्स अफ जवाहरलाल नेहरू' कोे ६५औं खण्डमा संग्रहित छ।
संविधानमाथिको संकट
संविधानमाथिको संकट विवादका  बीच जारी नेपालको संविधानप्रतिको असहमति पातलिंदै गए पनि प्रमुख दलहरुबीचको फाटो र सुस्त कार्यान्वयनको सन्देश हो- यसमाथिको संकट टरिसकेको छैन ।  संघ, प्रदेश र स्थानीय तहको निर्वाचनका लागि आधारभूत कामहरु भएका छैनन् । सीमाङ्कन सम्बन्धी सुझाव दिन सरकारले गठन गर्नुपर्ने 'संघीय आयोग' को अत्तोपत्तो छैन । 
संविधान दिवस-२०७३ को अवसरमा प्रधानमन्त्री पुष्प कमल दाहालको सम्बोधन
संविधान दिवस-२०७३ को अवसरमा प्रधानमन्त्री पुष्प कमल दाहालको सम्बोधन