HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
हिमाल सप्ताहान्त
सार्वजनिक जीवनमा महिला उपस्थितिको अभिलेख
सार्वजनिक जीवनमा महिला उपस्थितिको अभिलेख
सेवा भट्टराई
थुप्रै तस्वीर सङ्कलित ‘सार्वजनिक जीवनमा महिला’ पुस्तक महिलावादी स्मृतिको अभियानमा एउटा महत्त्वपूर्ण दस्तावेज बन्न पुगेको छ।
नेपालबाट प्रकाशित स्टोरीले यूरोपमा तरङ्ग
नेपालबाट प्रकाशित स्टोरीले यूरोपमा तरङ्ग
रिपोर्टिङको क्रममा थकित र भावनात्मक रूपमा गलित भएकी म स्टोरीमा आएका प्रतिक्रिया र प्रभावबाट उत्साहित भएँ। त्यसले यूरोपमै तरङ्ग ल्याइदियो भने एम्नेस्टी इन्टरन्याशनल अवार्ड पनि पायो।
‘सुवर्णशमशेरको पैसा नभएको भए प्रजातन्त्र ढिलो आउन सक्थ्यो’
‘सुवर्णशमशेरको पैसा नभएको भए प्रजातन्त्र ढिलो आउन सक्थ्यो’
‘इतिहास लेखन जसरी भइरहेको छ, त्यसले पनि असन्तुष्ट बनाउँछ। जोकोहीले जेसुकै कुरा पनि लेखिदिएका छन्।’
जहाँ विकास थिएन, गाउँका गाउँ इसाईमा रूपान्तरित थिए
जहाँ विकास थिएन, गाउँका गाउँ इसाईमा रूपान्तरित थिए धार्मिक चीजलाई राजनीति, राज्यसँग जोड्नु जायज हो वा होइन भन्ने प्रश्न त आउँछ नै, प्रलोभन वा अभियान नै चलाएर हुने धर्म परिवर्तनलाई पनि निरुत्साहन गर्नुपर्छ।
रङ्गभेदको औपनिवेशिक धङधङी
रङ्गभेदको औपनिवेशिक धङधङी अफ्रिकी मूलका लेखक कालेव अजुमा नेल्सनको ‘ओपन वाटर’ उपन्यासले अझै उपनिवेशकालकै मानसिकतामा रहेको बेलायती समाजको रङ्गभेदी अनुहार उदाङ्गो पारेको छ।
‘गाउँदेखि शहरसम्म विकासको मानक नै उल्टो भयो’ ‘केही गर्न सक्छौं भन्ने मान्छेको आशा पनि गुम्दै गएको छ। युवा पुस्तालाई देश छोड्न हतारो छ।’
तिक्खर स्वादका थारू परिकार
तिक्खर स्वादका थारू परिकार तिक्खर र फरक स्वादका कारण पछिल्लो समय ‘थारू परिकार’ ब्रान्ड बन्दै गएको छ।
‘उपचारको व्यवस्था नहुँदा थुप्रै वन्यजन्तु गुमाइरहेका छौं’
‘उपचारको व्यवस्था नहुँदा थुप्रै वन्यजन्तु गुमाइरहेका छौं’ ‘नेपालमा गिद्धको मात्र होइन, वन्यजन्तुको औषधोपचार गर्ने सुविधा तथा अस्पताल छैन। त्यसैले थुप्रै घाइते वन्यजन्तु गुमाइरहेका छौं।’
जब सासूआमाको स्वेटरले आङ छोपिन्
जब सासूआमाको स्वेटरले आङ छोपिन् कर्णालीका दुई जिल्ला जुम्ला र कालिकोटको यात्रा गर्दा लाग्यो- बहुआयामिक गरीबीसँग जुधिरहेको यस क्षेत्रको मुहार फेर्न पूर्वाधार विकास गरेर मात्र हुँदैन, जनजीवनलाई प्रत्यक्ष छुने गरी रोजगारी र आयआर्जनका कार्यक्रम चलाइनुपर्छ।
‘समुदायलाई वन हस्तान्तरण गर्दा पुरस्कार होइन, तिरस्कार पाएँ’
‘समुदायलाई वन हस्तान्तरण गर्दा पुरस्कार होइन, तिरस्कार पाएँ’ ‘कर्मचारीमा समाजको उन्नति भयो भने मात्र मेरो पनि उन्नति हुन्छ भन्ने हुटहुटी हुनुपर्छ। त्यो हुटहुटी कर्मचारीमा कसरी जगाउन सकिन्छ भन्ने नेतृत्व तहले सोच्नुपर्छ।’
“जारीमा सङ्गतको भरमै अभिनय गरें, ‘गाउँ आएको बाटो’का लागि भाषाविज्ञान पढ्नुपर्‍यो”
“जारीमा सङ्गतको भरमै अभिनय गरें, ‘गाउँ आएको बाटो’का लागि भाषाविज्ञान पढ्नुपर्‍यो” ‘बजार जता गइरहेको छ, त्यतै काम नगरेको भए मलाई कलाकारको रूपमा टिकिरहन कठिन नै हुन्थ्यो। यो बाहेक अरू काम जानिएको छैन। भविष्यका लागि पनि त सोच्नुपर्ने रहेछ।’
ईर्ष्याको घेरामा ‘ब्रह्मास्त्र’
ईर्ष्याको घेरामा ‘ब्रह्मास्त्र’ समकालीन नेपाली कथा साहित्यको प्रचलित बहावभन्दा अलग्गै जरुवा बनेर आएको ब्रह्मास्त्रले ‘स्ट्रीम अफ कन्सस्नेस’ लाई अँगालेको छ। तर अचम्म चाहिं, शैलेन्द्र अंग्रेजी साहित्यका विद्यार्थी होइनन्।
हिमालपारिको न्यानो 
हिमालपारिको न्यानो  हिमालैहिमालको देशमा जन्मिएकी मैले मनाङ पुगेर पहिलो पटक हिउँ छोएँ। हिउँसँग रमाउँदा अनुहारमा कान्ति थियो, मनमा गहिरो शान्ति।
‘बीपीको साहित्य उच्च कोटिको छ, राजनीति असफल’
‘बीपीको साहित्य उच्च कोटिको छ, राजनीति असफल’ ‘साहित्यमा नवीन आन्दोलन ल्याए, नवीन धारा प्रवेश गराए। तर, राजनीतिक रूपमा उनको संलग्नता सैद्धान्तिक बढी र व्यावहारिक राजनीतिमा कमजोरी देखिन्छ।’
‘सबैभन्दा धेरै पढ्नुपर्ने शिक्षकले हो, तर पढ्दैनन्’
‘सबैभन्दा धेरै पढ्नुपर्ने शिक्षकले हो, तर पढ्दैनन्’ “अधिकांश शिक्षकलाई ‘मलाई सबै थाहा छ, मैले किन पढ्ने’ भन्ने लाग्छ। त्यसैले किताब पढ्दैनन्।”
भोक र भोगको ज्वाला
भोक र भोगको ज्वाला
सरस्वती सरस
यौन मनोविज्ञानको पाटोलाई कुशल तरीकाले प्रस्तुत गरेकी कथाकारले भोक र भोगका कारण जन्मिने पुरुषको हिंसात्मक प्रवृत्ति देखाएकी छन्। यौन मनोदशाले निम्त्याउने द्वन्द्व र अपराधबारे कथाले कहालीलाग्दो चित्रण गरेको छ।
‘हाम्रा शासक थेत्तरो होइन, पाखण्डी छन्’
‘हाम्रा शासक थेत्तरो होइन, पाखण्डी छन्’
‘पटक पटक सत्ता र शासक बदलिए, तर जनताको जीविकोपार्जनको पद्धति बदलिएन। हिजो जनता जुन अवस्थामा थिए, आज पनि त्यही अवस्थामा छन्।’
अमेरिकी स्वयंसेवकको ५७ वर्षअघिको नेपाल डायरी
अमेरिकी स्वयंसेवकको ५७ वर्षअघिको नेपाल डायरी
थालमा एक थुप्रो भात राखिएको थियो। काँसको कचौरामा बाख्राको हड्डी सहितको मासुको झोल थियो, जसमा रौं तैरिरहेको थियो। तैपनि साह्रै भोकाएकाले हातैले भात खान थाल्यौं।
‘भैरव अर्यालको छुटेको जीवनी भग्न भैरवमा छ’ “राम्रो सम्भावना बोकेका र प्रतिभा भएका धेरै लेखक-साहित्यकारलाई अहिलेको वातावरणले ‘मिसगाइड’ गरेको छ। गम्भीर साहित्य सिर्जना गर्नेहरू क्षणिक र तत्काल हिट हुने ‘कन्टेन्ट’ मात्र लेख्न थालेका छन्।”
‘युवराज दीपेन्द्रले हाम्रो घरमा आउँदा धानका बोरा बोकेर भित्र राखेछन्’
‘युवराज दीपेन्द्रले हाम्रो घरमा आउँदा धानका बोरा बोकेर भित्र राखेछन्’ ‘एक पटक बेलायतमा हुँदा दीपेन्द्र सिगरेट खाइरहेको वेलामा पुगेछु। उनले सिगरेट समातेको हात पछाडि लुकाए। मरेकाटे पनि त्यो हात अगाडि ल्याएनन्।’
आदिपुरुष: बरालिएको सौम्य शक्ति
आदिपुरुष: बरालिएको सौम्य शक्ति रामायणमा आधारित भएर बनाइए पनि पौराणिक आख्यानको मर्ममा आघात पारेको भन्दै चर्को आलोचना भोगेको ‘आदिपुरुष’ सिनेमा संसारमा एउटा दुर्घटना बनेको देखियो।
‘भविष्यमा बाआमा अझै एक्ला हुनेछन्’
‘भविष्यमा बाआमा अझै एक्ला हुनेछन्’ ‘धेरै ठाउँमा लेख्दालेख्दै अडिएको छु। जस्तो- मेरो बाल्यकालको साथी बेपत्ता भएर गएको दिन पनि भक्कानिएको थिएँ। यही कुरा लेख्दा फेरि भक्कानिएँ।’
हराएको डम्फु खोज्ने ‘ओ पेङदोर्जे’
हराएको डम्फु खोज्ने ‘ओ पेङदोर्जे’ कविताको स्तर र गुणात्मकता घट्दै गएको अहिलेको समयमा ‘ओ पेङदोर्जे’ ले शक्तिशाली उपस्थिति जनाएको छ।
‘फरुवा बोकेर जनतासँगै पहाड फोड्ने नेताको खाँचाे छ’ ‘राम्रो काम नगर्नेलाई भोलि चुनावमा हराउन सक्छौं। मन नपरेको कुरा नेतासँग त भन्न सक्छौं। हाम्रो यो स्वतन्त्रता गुम्न दिनु हुँदैन। यो गुम्यो भने अहिलेको भन्दा झन् ठूलो खाडलमा पर्छौं।’
स्वर्ग जानु च्छो रोल्पाको बाटो
स्वर्ग जानु च्छो रोल्पाको बाटो ना गाउँ कटेर ढुङ्गैढुङ्गाको उकालो चढ्दै जाँदा हाम्रो यात्राले गन्तव्य भेट्यो जहाँ शान्त र स्थिर च्छो रोल्पा लम्पसार थियो।
‘नतीजा खोज्न राजनीतिमै घुस्नुपर्छ’
‘नतीजा खोज्न राजनीतिमै घुस्नुपर्छ’ ‘भूमध्य रेखाभन्दा दक्षिणमा पर्ने अधिकांश देश गरीब छन्। एकदम गर्मी ठाउँ र औपनिवेशिक कालमा उनीहरू एकदमै शोषित भएका हुन्। शोषण कतिसम्म भएको थियो भने उनीहरू अहिलेसम्म माथि उठ्न सकेका छैनन्।’
‘सामाजिक पागलपन झन् झन् चुलिंदै गएको छ’
‘सामाजिक पागलपन झन् झन् चुलिंदै गएको छ’ ‘अहिले समाज सद्दे भए त न्याय खोज्न नेपालगन्जदेखि रुबी खानहरू किन काठमाडौं आउनुपर्थ्यो?’
सुडानको सम्झना र महिलाको क्रन्दन
सुडानको सम्झना र महिलाको क्रन्दन गृहयुद्धको चपेटामा परेको सुडानका महिला पहिलेदेखि नै विविध समस्याले ग्रस्त छन्, त्यसमा पनि एचआईभी विकराल छ भने प्रजनन स्वास्थ्यको अभाव छ।
किताब पसलका आयाम
किताब पसलका आयाम ग्राहकको भौतिक उपस्थितिमा हुने किताबको व्यवसाय कुनै हालतमा निमिट्यान्न हुनेछैन। इटालीका लेखक तथा दार्शनिक उम्बर्टो इकोले दशकौंअघि नै घोषणा गरेका थिए- भौतिक किताबको अन्त्य कहिल्यै हुनेछैन।
‘प्रेम र यौन मानिसबाट अलग गर्न सकिंदैन’ ‘कथा अगाडि बढ्दै जाँदा पात्रलाई कसरी टुङ्ग्याउने भन्ने अन्योल वेलावेला भइरहन्थ्यो। पात्रसँगै गहिराइमा डुब्दै जाँदा आफ्नै मानसिक अवस्था धेरै पटक बिथोलिएको छ।’