HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
क्रसर माफियालाई सबक सिकाएर बिदा भएकी संरक्षणकर्मी
क्रसर माफियालाई सबक सिकाएर बिदा भएकी संरक्षणकर्मी
सम्झना अनिता भेटवाल
अवैध उत्खनन रोक्न खोज्दा मारिएका दाजु दिलीपका हत्यारालाई जेल पुर्‍याएकी संगम महतो आफू पनि दाजुकै बाटो पछ्याउँदै संरक्षणकर्ममा होमिएकी थिइन्।
चिसो छल्न चिरा-चिरा घरमै फर्किए जाजरकोट भूकम्पपीडित
चिसो छल्न चिरा-चिरा घरमै फर्किए जाजरकोट भूकम्पपीडित
एक वर्षअघि जाजरकोट र रुकुम पश्चिममा १५७ जनाको ज्यान लिएको भूकम्पका पीडितहरूको सुरक्षित आवास निर्माणको सुरसारै छैन। जाडो बढेसँगै टहरामा चिसो र स्वास्थ्य समस्याले सताउन थालेपछि उनीहरू जोखिम मोलेर क्षतिग्रस्त घरमै बस्न थालेका छन्।
‘बुबालाई आज या भोलि झुन्ड्याउँछन् भन्ने परिस्थितिमा हुर्किएँ’
‘बुबालाई आज या भोलि झुन्ड्याउँछन् भन्ने परिस्थितिमा हुर्किएँ’
‘हाम्रा नीतिहरू नै पितृसत्तामा आधारित छन्। हाम्रा कानून हिन्दू संस्कारबाट निर्देशित छन्। अझै पनि पतिलाई देउता मान्नु पर्ने धारणा व्याप्त छ।’
‘रेडियो नेपालमा गई ह्वाँह्वाँ रोएँ तर कसैको मन पग्लेन’ ‘मैले गाएका गीत फोहोरी छैनन्। कहीं पनि अश्लीलता छैन। भावुक र नृत्यात्मक छन्। रोमान्टिक छन्। माया, प्रेम, बिछोड, घात, दुःख, पीडा बोलेका छन्। तर पछिल्लो समय पप र हिपहप गीत छाडा पनि आएका छन्।’
नेपाली किताब जसले अशुद्ध सिकाउँछ कक्षा ९ को नेपाली पुस्तकमा ‘दिगो’ शब्दको अर्थ ‘अरूलाई पीडा दिनु’ लेखिएको छ भने कक्षा १० मा ‘दुर्गुण’लाई ‘दुर्गुन’ बनाइएको छ। नेपाली भाषाको व्याकरण, स्थापित तथ्य र पाठ्यपुस्तक लेखनका मान्यतालाई चुनौती दिने यस्ता दुर्गुण दुवै पुस्तकमा पानापिच्छे भेटिन्छन्।
पल्टाउनै लाज लाग्ने पाठ्यपुस्तक 
पल्टाउनै लाज लाग्ने पाठ्यपुस्तक  कक्षा ९ को नेपाली पुस्तकमा ‘दिगो’ शब्दको अर्थ ‘अरूलाई पीडा दिनु’ लेखिएको छ भने कक्षा १० मा ‘दुर्गुण’लाई ‘दुर्गुन’ बनाइएको छ। नेपाली भाषाको व्याकरण, स्थापित तथ्य र पाठ्यपुस्तक लेखनका मान्यतालाई चुनौती दिने यस्ता दुर्गुण दुवै पुस्तकमा पानापिच्छे भेटिन्छन्।
विदेशिएका पुराना कलाकार उतै रमाए, नयाँ पुस्ताले स्वदेश फर्किएर ऐश्वर्य कमाए
विदेशिएका पुराना कलाकार उतै रमाए, नयाँ पुस्ताले स्वदेश फर्किएर ऐश्वर्य कमाए एकपछि अर्को कलाकार, निर्देशक र प्राविधिक विदेशिंदा नेपाली सिने क्षेत्रमा बनेको खाडल डायस्पोराबाटै आएका कलाकर्मीले क्रमशः पुर्दै छन्।
कहाँ छ सत्यमोहनले ‘अपहरण’ गरेको विष्णुविक्रान्त मूर्तिको जलहरी ?
कहाँ छ सत्यमोहनले ‘अपहरण’ गरेको विष्णुविक्रान्त मूर्तिको जलहरी ? साढे ६ दशकअघि लाजिम्पाटबाट वीर पुस्तकालय हुँदै छाउनीस्थित राष्ट्रिय संग्रहालय पुर्‍याइएको विष्णुविक्रान्त मूर्तिको जलहरी हराएको हरायै छ।
‘बहुपति प्रथा यौन र मातृसत्ताभन्दा माथिको कुरा हो’ ‘अहिले जेजति छलफल भइरहेको छ, त्यो एकदमै सतही कुरामाथि भयो। फिल्म एउटा साहसी महिला र उसको आन्तरिक यात्राको कुरा हो। बहुपति प्रथा लगायत विषय आधार मात्र हुन्।’
स्कूले पाठ्यक्रमको बेहाल : एउटै विषयमा दुई वटा तथ्य पस्कने किताब विज्ञहरू भन्छन्, ‘दलीय भागबन्डामा नियुक्त नाम मात्रका विज्ञ र पाठ्यक्रम विकास केन्द्रकै कर्मचारीको हालीमुहालीमा तयार पारिएका भ्रामक र असमावेशी पाठ्यपुस्तक कि सुधारौं कि फिर्ता गरौं।’
स्थानीय सरकारको बदमासी : झोलुंगे पुल तरेकै २० रुपैयाँ देशको राजधानी काठमाडौं उपत्यकामै स्थानीय सरकारले जनताको करबाट निर्माण गरिएको झोलुंगे पुल तर्दा पनि शुल्क असुलिरहेको छ।
तिलगंगाको विष्णुविक्रान्तले खोलेको इतिहास 
तिलगंगाको विष्णुविक्रान्तले खोलेको इतिहास  उत्खननमा फेला परेका जलहरी, इँटाको गारो, माटोका भाँडा र खरानीले यो मूर्ति लिच्छवि राजा मानदेवले राखेको ठाउँमै कायम रहिरहेको, त्यहाँ कुनै वेला मन्दिर रहेको र अझ पहिलेदेखि नै मानवीय गतिविधि रहेको संकेत गरेका छन्।
नारायणगोपालको हालै भेटिएको डायरी : ढुंगा खान्छु, तर चाकडी गर्दिनँ
नारायणगोपालको हालै भेटिएको डायरी : ढुंगा खान्छु, तर चाकडी गर्दिनँ २०३० को दशकपछि सफलताको शिखर चुमेका नारायणगोपालको हालै भेटिएको डायरीले एउटा कालखण्डमा उनको जीवन बेरोजगारी, आर्थिक अभाव र चरम निराशामा रहेको देखाउँछ। पैसा नहुँदा परिवारका सदस्यले हेपेको र एक कप चिया समेत खान नपाएको पीडा पोखेका छन्।
अजिमा : योनिपूजाको कथा
अजिमा : योनिपूजाको कथा करीब दुई हजार वर्षअघि महिला र फरक लिंगीको सम्मानसँगै योनिको पूजा गरिने तन्त्र परम्परादेखि अहिले घृणा गर्ने अवस्थासम्म पुगेको अजिमाको कथालाई वृत्तचित्रमा उतारिएको छ।
मत्स्येन्द्रनाथ हेर्ने लत बसेका अमेरिकी मानवशास्त्री चार दशकयता रातो मत्स्येन्द्रनाथ जात्रा हेर्नकै लागि अमेरिकाबाट नेपाल धाइरहेका ब्रुस मेक्कोए ओवेन्स भन्छन्, “यो मेरो पनि परम्परा हो भन्ने लाग्छ।”
संकटमा हिमाली शैली
संकटमा हिमाली शैली
हिमाल सप्ताहान्त अनिता भेटवाल
हिउँको साटो पानी पर्न थालेपछि छतका दाउरा कुहिए। छानो चुहिने भयो। विकल्पमा परम्परागत घर भत्काएर नयाँ शैलीका घर बनाउन लागिपरेका छन् मुस्ताङवासी।
तराईका बाली हिमाल उक्लिंदै, हिमालका हराउँदै
तराईका बाली हिमाल उक्लिंदै, हिमालका हराउँदै
बढ्दो तापक्रम र वर्षाले उच्च पहाडी क्षेत्रमा पहिले कहिल्यै नफलेका बाली फल्दै छन् भने किसान तिनैमा केन्द्रित हुँदा रैथाने बाली हराउँदै छन्।
‘कर्णालीबाट काठमाडौं पनि उत्तिकै दुर्गम छ’
‘कर्णालीबाट काठमाडौं पनि उत्तिकै दुर्गम छ’
‘कर्णालीको स्रोत र भोट दुवैको दोहन भएको छ। भोट हाल्न लगाएर नागरिकका रूपमा सम्मानित जीवन बाच्न पाउने अधिकार हनन हुनु भोटको दोहन हो।’
मनसुनसँगै निम्तिंदै विपद्, छैन पूर्व तयारी
मनसुनसँगै निम्तिंदै विपद्, छैन पूर्व तयारी पोहोर साल मुस्ताङमा गएको बाढीले जलवायु परिवर्तन सिर्जित मनसुनी विपद् हिमालपारि पुगेको संकेत गर्‍यो। यसपालि पानी बढी पर्ने आकलन छ, तर मनसुनी विपद्को सामनाका लागि पूर्व तयारी भने शून्य छ।
‘नेपालमा कविताका समीक्षक नै छैनन्’ ‘कस्ता कविता लेखिनुपर्थ्यो र कस्ता लेखिंदै छन् भनेर समीक्षकहरूले घचघच्याउनुपर्ने हो। तर नेपालमा कविताको समीक्षा गर्ने समीक्षक नै छैनन्।’
देशैभर विषालु हावा, अकर्मण्य छ सरकार
देशैभर विषालु हावा, अकर्मण्य छ सरकार वायु प्रदूषण उच्च रहेको र त्यसको मुख्य कारण डढेलो रहेको स्विकारे पनि सरकारी अधिकारी भन्छन्, ‘आजको भोलि केही गर्न सकिन्न।’
भान्सामै पुस्तकालय बनाउने जनकलाल शर्मा एक दर्जनभन्दा बढी पुस्तकका लेखक एवं समाज र संस्कृतिका अध्येता जनकलाल शर्माको लोभलाग्दो पाटो हो, पुस्तक संकलन।
चित्रकलाको मानक परिवार 
चित्रकलाको मानक परिवार  पिता शिवदासले सिकाएको परम्परागत चित्रकारितालाई छोरा तेजबहादुरले आधुनिक रङ दिए भने नाति मदनले तिनमा मौलिकता भरे। जसले जे जे गरे, सबै अब्बल ठहरिए।
स्मार्ट सिटी : ‘असम्भव’ आयोजनाको घानमा पिसिएका उपत्यकावासी स्मार्ट सिटीको बहुचर्चित परियोजना उच्च लागत चाहिने भएपछि अनिश्चित बनिरहँदा काठमाडौं उपत्यकाका बासिन्दा आफ्नो जग्गाको उपयोग गर्न वर्षौंदेखि वञ्चित छन्।
छोराछोरीसँगै एसईई दिएका बुबा कार्यालय सहयोगीको जागीर र पढाइलाई सँगसँगै अघि बढाएका काभ्रेका मणिराम दाहालको सपना स्नातकसम्म पढ्ने छ।
‘मेरा कविताले मलाई पनि व्यंग्य गर्छन्’ ‘पञ्चायती शासनका वेला व्यवस्थामाथि नै विद्रोह गरेर कविता लेखिन्थ्यो, अहिले अवस्थामाथि समीक्षा गरेर लेखिन्छ।’
ज्ञानको मुहानै फोहोर : पाठ्यपुस्तकमा गल्ती नै गल्ती तथ्यगत रूपमा त्रुटिपूर्ण, लैंगिक रूपमा विभेदी र जातीय रूपमा द्वेषपूर्ण सामग्रीले भरिएका विद्यालयका पाठ्यपुस्तक असमावेशी समेत छन्।
‘काठमाडौंको सभ्यता जोगाउने श्रेय ज्यापू समुदायलाई दिनुपर्छ’ ‘नेपालभरका जात्रा, मठमन्दिर र अभिलेखहरूको अध्ययन र खोज बढाए नेपालको इतिहास अझै बलियो बन्छ।’
फिल्डमा फर्किन आतुर प्रीति राई घुँडाको शल्यक्रिया गरेर अस्पतालमै आराम गरिरहेकी फूटबलर प्रीति राई फिल्डमा फर्किन आतुर छिन्।
रूसमा बितेका श्रीमान्‌को शव खोजिरहेकी भद्रा भद्राले रूसमा हुने भरतका सबै साथीसँग अनुनय गर्दा पनि शव फर्काउन सकेकी छैनन्। उनलाई आफ्ना श्रीमान् कुन दिन, कस्तो अवस्थामा, के भएर बिते भन्ने पनि जानकारी छैन।