HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
मैत्री सन्धिको काँडा
मैत्री सन्धिको काँडा
दस्तावेज ज्ञानमणि नेपाल
- ज्ञानमणि नेपालभीमसेनको भूल सुधार भइसके पनि नेपालीको मनलाई 'शान्ति तथा मैत्री सन्धि' को काँडाले घोचिरहेकै छ। जंगबहादुरले लडाइँबाट गुमेका नयाँ मुलुक (बाँके, वर्दिया, कैलाली र कञ्चनपुर) ब्रिटिशसँग मिलेरै जोडे भने युद्ध लडेरै भोटमा नेपालको प्रभाव जमाए। भोटलाई सय वर्षसम्म कर तिराए। भोटमा निःशुल्क र विना व्यवधान नेपालीको व्यापार चलाए। पृथ्वीनारायण शाह र बहादुर शाह पछि नेपालमा सम्झनलायक शासक यिनै भए।
अंग्रेजको ढिपी
अंग्रेजको ढिपी
नेपालमा अंग्रेजको तलब खाने गरी गोर्खा पल्टन राख्ने प्रस्ताव आउँदा जंगबहादुरले जस्तै चन्द्रशमशेरले पनि यो त देशै बेचे जस्तो हुन्छ भन्दै साफ इन्कार गरिदिएका थिए।
नेपाललाई अँचेटिराख्ने दाउ (इतिहास)
नेपाललाई अँचेटिराख्ने दाउ (इतिहास)
६ थरी भारदारको अथक् प्रयत्नले नेपालको सीमा ६ दशकसम्म पूर्वमा टिष्टा र पश्चिम सतलज पारिसम्म पुग्यो। यसरी पृथ्वीनारायण जस्ता विजिगीषु (विजयको इच्छा गर्ने) राजा, बहादुर शाह जस्ता षाड्गुण्यपारङ्गत (राजनीतिका ६ वटै गुणमा पारङ्गत) र सुझबुझ भएका नायव र त्यस्तै सुझबुझ भएका ६ थरी भारदारको जमघटबाट नेपाल एकीकरण सम्पन्न भएको हो। सुगौली सन्धिपछि नेपालले ब्रिटिश सरकारले खटाएर दिएका हतियार किनेर ल्याउनुपर्‍यो। चन्द्रशमशेरले चाहिए जति हतियार किनेर लिन पनि मगन्ते जस्तो दयापात्र बन्नु परेको बेखुशी ब्रिटिश विदेश सचिवसँग प्रकट गरेथे। राणाकालकै पनि प्राइमिनिष्टरहरू विदेशीसँग नेपालको अधिकार जताएर बात गर्थे, अहिलेकाहरू त आदेश शिरोपर गर्न अघि सर्छन्।
उहिलेका शासक आफ्नो मर्यादाको ख्याल राख्थे
उहिलेका शासक आफ्नो मर्यादाको ख्याल राख्थे ज्ञानमणि नेपाल राणा शासकहरू देशको स्वतन्त्रता, सार्वभौमिकता र आफ्नो मानमर्यादामा सचेत थिए। अहिलेका हाम्रा शासकहरू प्रगतिशील हौं भन्छन्, तर विदेशी शासकको दर्शनभेट पाउँदा द्यौतै भेटेजस्तो मान्छन्। विदेशी कर्मचारीलाई भेट्न पनि तँछाडमछाड गर्छन्। देशलाई यिनले कहाँ पुर्‍याउने हुन्, बहुतै चिन्ताको विषय छ।
चन्द्रशम्शेरको स्वतन्त्रतामा जोड
चन्द्रशम्शेरको स्वतन्त्रतामा जोड ज्ञानमणि नेपाल कोही नेपालमाथि थिचोमिचो गर्न आयो भने चाहिं नेपालीहरू नेपालको शानको लागि ज्यान फाल्न पनि तयार हुने महाराजले बताएका छन्। लाछी भएर बाँच्नु भन्दा लडाईंमा वीरगति पाउनु कता हो कता ठूलो कुरा हो भन्दै महाराजले रेजिडेन्टलाई सम्झाए, “आफ्नो स्वतन्त्रता बचाउनलाई नेपाल कहिल्यै पछि हट्ने छैन, हाम्रा मित्र ब्रिटिशले पनि त्यस्तो कुरा गर्ने छैनन् र नेपाललाई स्वतन्त्र राख्नमा तिनको पनि भलाइ छ।” पहिले जंगबहादुरले ब्रिटिश रेजिमेन्टमा गोर्खाली रिकुट भर्ना हुन दिएनन्, बरु भर्ना गर्न लैजानेलाई ज्यान सजायसम्म दिए। रणोद्दीप सिंहको पालामा पनि यो कुरा कायम रह्यो। युवालाई बाहिर जान दिंदा मुलुककै तागत घटछ, देश कमजोर हुन्छ भन्ने नेपालीका मनमा रहेको जान्दाजान्दै पनि आफूले दोस्तीको खातिर त्यो प्रतिबन्ध फुकुवा गरेको महाराजले बताए।
चन्द्र शम्शेरसँग बेलायती रेजिडेन्टको जिद्दी (इतिहास)
चन्द्र शम्शेरसँग बेलायती रेजिडेन्टको जिद्दी (इतिहास) महाराजको पनि मनमा बिझेका आफ्नै कुराहरू थिए। उनी भन्ने गर्थे, “हाम्रा भारदार दुनियाँदार पनि के हो के हो, अंग्रेजसँग खुलस्त व्यवहार गर्नुहुँदैन, उनीहरूलाई जहीं तहीं घुमफिर गर्ने स्वच्छन्दता दिनुहुँदैन भनेर विरोध गर्छन्। तिनको चित्त बुझाउन प्रयास गर्छु, दोस्तीको लिहाजले। तर, तपार्इंहरूको हामीप्रतिको चित्तबुझदो व्यवहार देखाउन सक्तिनँ। तपाईं पनि यति राम्रो दुई देशको दोस्ती छ त भन्नुहुन्छ तर तपाईंको गभर्मेन्टले हामीप्रति त्यस्तो व्यवहार देखाएको छैन।
भोटमा नेपालका अधिकार (इतिहास)
भोटमा नेपालका अधिकार (इतिहास) ज्ञानमणि नेपाल उबेलाको भोटमा नेपालले अहिले सुन्दा अचम्म लाग्नेगरिका अधिकारहरू लिएको थियो। भोटमा नेपाली बेपारीहरूले त्यहींका भोटिनीसँग बिहे गर्दथे। कतिले भोटेलाई साथी बनाएर वा मीत लाएर उसैकी श्रीमतीलाई साझे बनाउँथे।
चीनलाई नेपालमा जम्न नदिने ब्रिटिश नीति
चीनलाई नेपालमा जम्न नदिने ब्रिटिश नीति -ज्ञानमणि नेपाल “चीनलाई नेपालमा जम्न ब्रिटिश सरकारले कहिल्यै दिने छैन”, सं. १९६४ मा अंग्रेज रेजिडेन्ट जेम्यानर्स स्मिथले बोलेको यही वाक्य अहिले २०७३ सालमा पनि स्वतन्त्र भारतका नेपालनीतिका जानिफकारहरू दोहोर्‍याइरहेका छन्। भारतले बारम्बार नाकाबन्दी गरेर नसताएको भए नेपालले पुरानो मित्रराष्ट्र चीनसँग बेपार, पारवहन तथा यातायात सन्धि गर्थ्यो त? अहिले भारतमा सञ्चार माध्यमले कोकोहोलो मच्चाइरहेका छन्, के भन्नु? त्यसबेला ब्रिटिश भारतका अधिकारीहरू चीनको त्रास देखाएर नेपालमा आफ्नो प्रभाव जमाउन चाहन्थे। महाराजले पनि त्यो अनुभव गरेकै थिए। ब्रिटिश अधिकारीहरू भने सधैं यही कुरा उठाइरहन्थे। चीनको हाउगुजी देखाएर नेपाललाई कजाउने ब्रिटिश सरकारको नेपाल नीति थियो। आश्चर्य, आज डेढ सय वर्षपछि स्वतन्त्र भारतको नेपाल नीति त्यही छ।