HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
रानीपौवामा नदेखिएको पौवा
रानीपौवामा नदेखिएको पौवा
टिप्पणी वसन्त महर्जन
तीर्थयात्रीका लागि पाटीपौवा बनाउने पुरानो परम्परालाई मास्नतर्फ समाज उद्यत रहेको संकेत हो, रानीपौवाको दुरवस्था।
विक्रम संवत् भर्सेस नेपाल संवत्
विक्रम संवत् भर्सेस नेपाल संवत्
नेपालमा मनाइने चाडपर्वलाई लिएर देखिएको विक्रम संवत् र नेपाल संवत् पक्षधरबीचको विवाद निरुपण हुनसकेको छैन।
लुम्बिनीमा असुहाउँदो प्रवेश शुल्क
लुम्बिनीमा असुहाउँदो प्रवेश शुल्क
प्रायः धार्मिक स्थलमा प्रवेश शुल्क लगाइँदैन। पशुपतिनाथ, चाँगुनारायण, बौद्ध, स्वयम्भू आदि विश्व सम्पदा स्थलमा मात्रै नभई देशभरका अन्य साना-ठूला धार्मिक स्थलहरूमा निर्वाध रूपमा प्रवेश दिइन्छ। तर, गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनीमा भने गएको १ भदौबाट प्रवेश शुल्क उठाउन थालिएको छ।
अतिवादको चेपुवामा दशैं
अतिवादको चेपुवामा दशैं वसन्त महर्जनदशैं मनाउनेहरूले पनि सबैले मनाउनैपर्छ भनेर लाद्न खोज्नु वा नमनाउनेहरूले पनि चिढ्याउने मनसायले बोल्दै हिंड्नु दुवै अतिवादी सोच हो।
उत्खनन्‌का कमजोर पक्ष
उत्खनन्‌का कमजोर पक्ष दक्ष जनशक्तिको अभावमा हुने गलत उत्खनन् पद्धतिले एकातिर प्रमाणहरू नष्ट हुनेछन् भने अर्कोतिर विषय क्षेत्रको ज्ञान नभएका कारण प्राप्त पुरावशेषको अपव्याख्या हुने खतरा रहन्छ ।
राजनीतिक कर्मकाण्डमा इन्द्रजात्रा
राजनीतिक कर्मकाण्डमा इन्द्रजात्रा संस्कृति र राजनीति बेग्लै विषयवस्तु र क्षेत्र भएका कारण सांस्कृतिक कुरामा राजनीति हावी हुन दिंदा यसले संस्कृतिलाई आफ्नो कर्मकाण्डमा नै सीमित पारेर अर्थहीन बनाइदिने खतरा रहन्छ ।
धार्मिक स्थलमाथि कर
धार्मिक स्थलमाथि कर दान र सहयोगबाट निर्माण गरिएका बौद्ध गुम्बालाई करको दायरामा राखिनु उदेकलाग्दो कुरा बनेको छ ।
बुद्धबारे अपव्याख्या
बुद्धबारे अपव्याख्या आफ्नो स्वार्थपूर्ति र व्यावसायिक प्रयोजनमा गौतम बुद्धको नाम जथाभावी प्रयोग गर्ने प्रवृत्ति चिन्ताको विषय बनेको छ ।
चाहियो सांस्कृतिक अन्तरक्रिया
चाहियो सांस्कृतिक अन्तरक्रिया काठमाडौं उपत्यकालाई सांस्कृतिक कृत्रिमताले लठ्याउँदै लैजानु गम्भीर खतराको संकेत हो ।
सम्पदा रंगाउने झिल्के सोच
सम्पदा रंगाउने झिल्के सोच ऐतिहासिक–पुरातात्विक सम्पदालाई रंगीचंगी बनाउने झिल्के सोचले इतिहास अध्ययनमा बाधा पारिरहेको छ ।
कपिलवस्तु, सुर्खेत र द्रोणवस्तु
कपिलवस्तु, सुर्खेत र द्रोणवस्तु मायादेवीको सपनाको व्याख्या गर्ने कौण्डिन्यलाई बौद्ध स्रोतले कपिलवस्तु नजिकैको ब्राह्मण गाउँ द्रोणवस्तुका निवासी भनेकोले उनी वर्तमान दाङका निवासी हुन् भनी मान्न सकिन्छ।
विशृङ्खलित इतिहास
विशृङ्खलित इतिहास आधुनिक नेपाल निर्माण हुनुअघि काठमाडौं उपत्यकामा कान्तिपुर, भक्तपुर र ललितपुर गरी तीन वटा मल्ल राज्य र गोरखा पश्चिम बाइसी–चौबिसी राज्य थिए भनेर बुझ्नु गल्ती नै त होइन, तर अधकल्चो भने अवश्य हो ।
पाँचतले मन्दिरको पाठ
पाँचतले मन्दिरको पाठ हाम्रा सम्पदा कसरी बने, तिनको संरक्षणका लागि के कस्तो व्यवस्था थियो भन्ने कुरा भक्तपुरको पाँचतले मन्दिरबाट सिक्न सकिन्छ ।
कुन सम्पदालाई कति प्राथमिकता ?
कुन सम्पदालाई कति प्राथमिकता ? भूकम्पले क्षति पुर्‍याएका सम्पदालाई वर्गीकरण र प्राथमिकता निर्धारण गरी अगाडि बढेको भए पुनर्निर्माणले निश्चित दिशा लिन्थ्यो ।
उत्खननमा घोर लापरबाही
उत्खननमा घोर लापरबाही पुरातात्विक उत्खननका लागि खनेको खाल्डो काम सकिएपछि पुर्नुपर्छ भन्ने हेक्का समेत नराख्नुले लापरबाहीको हद देखाएको छ ।
कुचुक्क बौद्ध विश्वविद्यालय
कुचुक्क बौद्ध विश्वविद्यालय
टिप्पणी वसन्त महर्जन
नेपालमा बुद्ध र बौद्ध धर्म–दर्शनका विषयमा जति कुरा उठे पनि यस सम्बन्धी सोच नै सतही रहेको ज्वलन्त प्रमाण लुम्बिनी बौद्ध विश्वविद्यालय स्थापना र संचालनको ढंग हो ।
बुद्धिस्ट फिलाटेलीमा नेपाल
बुद्धिस्ट फिलाटेलीमा नेपाल
विश्वका विभिन्न देशबाट प्रकाशित बौद्ध विषयवस्तुका हुलाक टिकटहरू हेर्दा बौद्ध धर्मको विस्तारसँगै राजनीतिक भूगोल गौण हुँदै गएको महसूस हुन्छ।
‘टुरिज्म’ र ‘बुद्धिज्म’
‘टुरिज्म’ र ‘बुद्धिज्म’
बौद्ध धर्मदर्शनलाई पर्यटन र पैसाभन्दा माथि राखेर नहेर्दा बन्ने नकारात्मक छविले देशकै बदनामी भइरहेको छ ।
कस्तो बनाउने रानीपोखरी ?
कस्तो बनाउने रानीपोखरी ? विविध कारणले परिवर्तित हुन पुगेका सम्पदाका स्वरुपहरूलाई सकभर पुरानै शैलीमा फर्काउने प्रयास हुनुपर्छ ।
भगवानको तस्वीर
भगवानको तस्वीर अपवाद बाहेक भगवानका मूर्तिहरूको तस्वीर खिच्न निषेध गरिनुको कुनै तुक देखिन्न ।
विविधतामय बौद्ध समाज
विविधतामय बौद्ध समाज विश्वभर बौद्ध धर्मदर्शन फैलनुको अन्तर्य यसमा निहित उदारपन, विविधता, ग्रहणशीलता पनि हो भन्ने तथ्य बिर्सनुहुन्न ।
नेपालीलाई लुम्बिनी बुझाऔं
नेपालीलाई लुम्बिनी बुझाऔं ध्यानभूमि लुम्बिनीलाई विशुद्ध पर्यटकीय स्थलका रूपमा मात्र चित्रित गरिनु हुन्न।
बुद्ध जयन्तीको बहस
बुद्ध जयन्तीको बहस वैशाख पूर्णिमामा नेपालमा ‘लुम्बिनी दिवस’ मनाएजस्तै भारतको बोधगयामा ‘बोधगया दिवस’ र कुशीनगरमा ‘कुशीनगर दिवस’ भनिंदैन । कदाचित यी दुई क्षेत्रले पनि नेपालकै सिको गरे त्यसबाट उत्पन्न हुनसक्ने असरबारे नेपाल पक्ष गम्भीर देखिन्न ।
वैशाख पूर्णिमा : बुद्ध जयन्तीको बहस
वैशाख पूर्णिमा : बुद्ध जयन्तीको बहस हामीले मनाइरहेको बुद्ध जयन्ती गणनाको आधार जन्मको आधारमा नभई बुद्ध सम्वत्को उल्लेख मात्र हो।
बुद्ध तस्वीरको अनुचित प्रयोग
बुद्ध तस्वीरको अनुचित प्रयोग ‘गौतम बुद्ध नेपालमा जन्मेका हुन्, नेपाली नोटमा उनको तस्वीर छापिनुपर्छ’ भनी ‘लबिङ’ गरिरहेको जमातले विश्व बौद्ध समाजले यस्तो अभ्यासलाई स्वीकार गर्दैन भनेर बुझ्नुपर्छ। आफूलाई बौद्ध राष्ट्रका रूपमा चिनाउने देशहरूले समेत आफ्ना नोट र सिक्काहरूमा गौतम बुद्धको तस्वीर राखेका छैनन् । उनीहरूले नपाएर वा नसकेर नराखेका होइनन् भन्ने प्रष्टै छ ।
असुरक्षित लुम्बिनी
असुरक्षित लुम्बिनी लुम्बिनीको सुरक्षाबारे नयाँ ढंगले सजग हुन ढिलो भइसकेको छ।
बुद्धको नाममा बिदा जरुरी छ ?
बुद्धको नाममा बिदा जरुरी छ ? - वसन्त महर्जनजात, धर्म अनुसारका चाडबाड वा व्यक्तिविशेषको नाममा दिइने सार्वजनिक विदाहरू अझ घटाए राष्ट्रिय जीवनको हर क्षेत्रले वर्षैभरि क्रियाशील हुन पाउँछ। बुद्ध नेपालमा जन्मेको र विश्वमा नै उनको प्रभाव रहेको भनी नेपालीहरू गौरव गर्छन् । तर बुद्धका उपदेश र शिक्षाको अनुसरण चाहिं नगर्ने प्रवृत्तिलाई हेर्दा भन्न सकिन्छ, वैशाख पूर्णिमाको एक दिन सार्वजनिक बिदा दिनुको कुनै औचित्य छैन ।
अहिंसावादीको मासु बहस
अहिंसावादीको मासु बहस -वसन्त महर्जन आफूलाई बौद्ध धर्मावलम्बीका रूपमा चिनाउनेले पशुपक्षी काट्न र खान पाउनुपर्छ भनेर माग गर्नुको अर्थ आफ्नै धर्मको आधारभूत मूल्यमान्यताबाट विचलित हुनु हो। गाईगोरुको मासु खानु आफ्नो परम्परा हो भन्नेहरूको जुन सामुदायिक पृष्ठभूमि छ, त्यसको आदिथलो तिब्बतको त्यस्तो ठाउँ हो जहाँ गाईगोरु नै पाइँदैन । त्यस्तै, गाईलाई देवी मान्ने मत पनि पछिल्लो समयकै हिन्दू मान्यता हो । वैदिक कालमा त गोमांस महँगो र विशेष भोजनका रूपमा रहेको प्रसङ्गहरू पाइन्छन् ।
लुम्बिनीमा नक्कली टिकट प्रकरण: सम्यक दृष्टिकोणको अभाव
लुम्बिनीमा नक्कली टिकट प्रकरण: सम्यक दृष्टिकोणको अभाव वसन्त महर्जन लुम्बिनीमा केही करोड आम्दानीका लागि लगाइएको प्रवेश शुल्क हटाएर स्थानीय बजारदेखि राष्ट्रिय अर्थतन्त्रसम्म योगदान पुर्‍याउने सोच कार्यान्वयन गर्नु आवश्यक छ।
टुँडिखेलको भीडमा बुद्ध
टुँडिखेलको भीडमा बुद्ध वसन्त महर्जन गौतम बुद्ध नेपालमा जन्मेको कुराको फरक ढंगले रेकर्ड राख्न गएको १९ माघमा टुडिखेलमा भएको कार्यक्रम द्वेषभावबाट प्रेरित देखिन्छ।